بررسی تحرک چرایی بز در مراتع استپی استان یزد (مطالعه موردی: مراتع ندوشن شهرستان صدوق)

ویژگی‌های پوشش گیاهی، شرایط آب و هوایی، نوع و میزان دسترسی دام به منابع آبی و شیب اراضی در قلمروی چرایی دام از جمله عوامل موثر بر رفتار چرایی دام در مرتع محسوب می شوند. به بیان دیگر، هر نوع دام در یک سایت مرتعی مشخص رفتار چرایی معینی دارد. شناخت این رفتار چرایی برای برنامه ریزی چرا و بهره برداری بهینه از مرتع بسیار با اهمیت تلقی می‌شود. به همین انگیزه در این بررسی تحرک چرایی بز بومی ( hircus‍capra aegarus) در سایت مرتعی ندوشن استان یزد طی دوره چهار ساله (1389-1386) بررسی شد. برای انجام این پژوهش، در آغاز هر سال یک راس ماده بز سه ساله به عنوان نماینده گله نشاندار و در کل آماربرداری های سالانه از آن استفاده شد. داده‌های حاصل از تیمارهای آزمایشی شامل مدت زمان حضور دام در مرتع، مدت زمان استراحت، مسافت طی شده روزانه، متوسط سرعت تردد روزانه در 6 ماه مورد بررسی طی دوره 4 ساله (تکرار ‌آزمایش) در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادقی مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. داده‌های حداکثر سرعت لحظه‌ای تردد دام و مقادیر سرعت و مسافت طی شده در هر یک از طبقات شیت سامانه عرفی مورد نظر به‌طور توصیفی مطالعه شد. بر اساس نتایج حاصل میانگین کمترین مسافت طی شده دام در دوره مطالعه برابر 14 کیلومتر در روز متعلق به شهریور ماه می باشد که با مقادیر تیر و مرداد تفاوت معنی داری ندارد (05/0p?). میانگین بیشترین مسافت طی شده برابر 3/19 کیلومتر در روز متعلق به فروردین‌ ماه می باشد که با مقادیر اردیبهشت و خرداد ماه تفاوت معنی-داری ندارد (p?0/05). میانگین کمترین زمان استراحت گله در طول روز 1 ساعت و 18 دقیقه در فروردین ماه می‌باشد که با مقادیر ماه‌های مرداد و شهریور تفاوت معنی داری ندارد (05/0p?). میانگین بیشترین آن به 2 ساعت و 43 دقیقه در تیرماه می رسد که با داده‌های اردیبهشت و خرداد در یک گروه قرار دارند. میانگین بالاترین سرعت تردد روزانه دام 5/1 کیلومتر در ساعت (فروردین) و میانگین کمترین آن 2/1 کیلومتر در ساعت (شهریور) بوده که تفاوت‌ بین آن‌ها معنی دار است (05/0p?). تغییرات سرعت حرکت دام تابع درصد شیب اراضی در قلمروی چرایی آن نمی باشد و ارقام ثبت شده در طبقات مختلف شیب بین 2/0 تا 3 کیلومتر در ساعت بوده است.