تحلیل سیستم شبکه اجتماعی در مدیریت مشارکتی مرتع (مطالعه موردی: منطقه طالقان- مراتع روستای ناریان)

در مدیریت مشارکتی مرتع، توجه به بهره برداران مرتع و تحلیل روابط اجتماعی بین آنها ضروری است. از مهمترین روابط اجتماعی بین بهره برداران مرتع که می تواند خروجی مدیریت مشارکتی را تحت تاثیر قرار دهد، روابط اعتماد و مشارکت است. هدف از انجام این تحقیق تحلیل پیوندهای اعتماد و مشارکت در شبکه بهره برداران مرتع روستای ناریان واقع در منطقه طالقان است. برای انجام این تحقیق، ابتدا از روش های مطالعات کیفی مانند مشاهده مشارکتی و مصاحبه برای شناسایی گروه های هدف و ساختار مدیریت دام در مرتع استفاده شد. سپس بر اساس روش کمی تحلیل شبکه با استفاده از پرسشنامه تحلیل شبکه ای، پیوندهای اعتماد و مشارکت بین بهره‌برداران در سطح کل شبکه بررسی شد. در این تحقیق سه شاخص مهم میزان تراکم، میزان مرکزیت کل شبکه و میزان بده و بستان در سطح کل شبکه بهره برداران مرتع ارزیابی شد. افزون بر این، میزان ضریب همبستگی ژاکارد بر اساس شاخص qap بین دو پیوند (ماتریس) اعتماد و مشارکت محاسبه و رابطه رگرسیون بین دو پیوند نیز برآورد شد. نتایج این تحقیق نشان داد که میزان تراکم پیوندهای درون گروهی اعتماد و مشارکت در زیرگروه شماره یک (بهره برداران گله شماره یک) بیش از سایر گروه هاست، از این رو سرمایه و انسجام اجتماعی در این گروه بیشتر خواهد بود. نتایج شاخص تمرکز در سطح کل شبکه بهره برداران مرتع بر اساس پیوندهای درونی و بیرونی اعتماد و مشارکت، نشان دهنده ساختار پراکنده در شبکه بهره برداران مرتع است. همچنین نتایج میزان شاخص بده و بستان در پیوندهای اعتماد و مشارکت نشان دهنده پایداری بیشتر شبکه در زیرگروه شماره یک نسبت به سایر گروه ها بوده و اعتماد و همکاری متقابل درون گروهی بیشتر از برون گروهی است. بر اساس نتایج ضریب تعیین بین دو پیوند اعتماد و مشارکت می توان استدلال کرد که 87 درصد از تغییرات مشارکت به اعتماد بین شخصی مربوط است. در نهایت می توان بیان کرد که روش تحلیل شبکه اجتماعی قادر است برنامه ریزان مرتع را در شناخت چالش های موجود در مدیریت مشارکتی مرتع و سیاست گذاری در بر طرف نمودن این چالش ها یاری کند.