بررسی اثر مقادیر مختلف بهره‌برداری بر تولید علوفه و شادابی گونه Festuca ovina L. (مطالعه موردی: مراتع قره‌باغ استان آذربایجان غربی)

بهره‌برداری مناسب و مجاز از مرتع موجب پایداری پوشش گیاهی، جلوگیری از تخریب و بهبود وضعیت آن می‌شود. با دانستن حد بهره‌برداری مجاز گونه‌ها و با داشتن این میزان به‌عنوان یکی از اطلاعات مفید، می‌توان برای تعیین ظرفیت چرایی و در نتیجه توزیع مناسب دام در مرتع اقدام کرد. برای رسیدن به این هدف مطالعه اثر تقلید چرا بر تولید علوفه و شادابی گونه festuca ovina در مراتع قره‌باغ آذربایجان غربی به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایشی شامل چهار شدت برداشت 25، 50 و 75 درصد و شاهد (بدون برداشت) بودند. نتایج حاصل در قالب طرح اسپلیت پلات در زمان در چهار سال 1386 تا 1389 در ده تکرار در نرم‌افزارهای sasو irristat مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که اثر سال، شدت‌های مختلف برداشت و اثر متقابل سال و شدت‌های مختلف برداشت بر روی تولید علوفه و شادابی گونهf. ovina در سطح یک درصد معنی‌دار است. تیمار شاهد با شدت برداشت 25 درصد از لحاظ آماری اختلاف معنی‌داری ندارد. مقایسه دو شدت برداشت 25 و 50 درصد نیز حاکی از اختلاف بسیار ناچیز بین این دو تیمار است. با افزایش شدت برداشت به میزان 75 درصد میانگین تولید و شادابی از لحاظ آماری به‌طور معنی‌داری کاهش یافت. میانگین شادابی از سال 1386 تا 1389 روند نزولی داشته است. بر اساس تجزیه ammi، مولفه اصلی اثر متقابل اول(ipc1) در سطح یک درصد معنی‌دار شد، به‌طوری‌که این مولفه 6/98 درصد از مجموع مربعات اثر متقابل را بیان کرد. بای‌پلات اولین مولفه اصلی اثر متقابل و میانگین تولید نشان داد که تیمار 75 درصد دارای کمترین میزان تولید و پایداری و تیمار 50 درصد دارای بیشترین پایداری است. با توجه به نتایج حاصل میزان شدت برداشت برای گونهf. ovina در این منطقه، به میزان 50 درصد پیشنهاد می‌گردد تا ضمن حفاظت خاک، سلامتی و شادابی این گونه نیز در طول سالهای برداشت حفظ شود.