اثر شدت چرا بر بیوماس هوایی و زیرزمینی و ویژگی‌های ساختاری سه گونه مهم گندمیان در علفزارهای کوهستانی

این پژوهش به‌منظور مطالعه اثر شدت های مختلف چرا بر بیوماس هوایی، زیرزمینی و ویژگی‌های ابعادی سه گونه مهم گندمیان در علفزارهای کوهستانی چهارباغ استان گلستان انجام شد. نمونه های سه گونه bromus tomentellus،stipa barbata و festuca ovina که از گونه های شاخص و خوشخوراک منطقه می باشند. در هر سه منطقه بدون چرا، چرای متوسط و چرای سنگین انتخاب شد. به این ترتیب که با استقرار پنج ترانکست 100 متری، دو نقطه تصادفی روی هر ترانسکت تعیین و سپس از نزدیکترین پایه های گیاهی گونه ها به نقاط مذکور 10 پایه انتخاب شد. در مرحله بعد ویژگی‌های ابعادی، وزن خشک بیوماس زیرزمینی و هوایی سه گونه در هر یک از محدوده ها اندازه گیری و تعیین شد. برای مقایسه میانگین ابعاد و مولفه های بیوماس گونه ها با هم و گونه ها در مناطق سه گانه، از تجزیه واریانس یکطرفه و آزمون چنددامنه ای دانکن استفاده شد. نتایج بیانگر تفاوت معنی دار بین بیوماس هوایی و زیرزمینی سه گونه مورد مطالعه است، به‌طوری‌که بیشترین و کمترین مقدار بیوماس هوایی به‌ترتیب به گونه b. tomntellus در مناطق قرق و بحرانی با میانگین 95/46 و 86/1 گرم مربوط است. بیشترین و کمترین بیوماس زیرزمینی را گونه b. tomentellus در دو منطقه قرق و بحرانی به‌ترتیب با میانگین 12/64 و 6/2 گرم به خود اختصاص داد. همچنین نتایج نشان داد که چرای مفرط و طولانی مدت دام در منطقه مورد مطالعه سبب کاهش عمق ریشه و ارتفاع گونه b. tomentellus به‌ترتیب به مقدار 75/12 و 3/31 سانتی متر نسبت به سایت بدون چرا شده است. از طرفی سطح تاج پوشش گیاهی با حرکت از منطقه قرق به منطقه بحرانی برای گونه b. tomentellus به میزان 103 سانتی متر مربع، برای گونه f. ovina به مقدار 42/185 سانتی متر مربع و به مقدار 22/48 سانتی متر مربع برای گونه s. barbata کاهش می یابد که این عامل سبب تغییر ویژگی‌های ساختاری اکوسیستم و دینامیک این جامعه گیاهی خواهد شد .با توجه به میزان تغییر در خصوصیات رویشی گونه های b. tomentellus و f. ovina به‌نظر می رسد بالا بودن میزان تغییر در ویژگی‌های این دو گونه، ناشی از خوشخوراکی و ارزش رجحانی بالای آنها باشد.