مقایسه تنوع گونه‌ای در زیراشکوب بوته های مرتعی، داخل مالچ سنگ و مالچ کاه (مطالعه موردی: مراتع کپه‌کاری‌شده کرنخ خراسان شمالی)

برخی فعالیت های اصلاح مراتع از قبیل کشت گیاهان مرتعی در چاله های کپه کاری، ناگزیر باعث ایجاد آشفتگی لکه ای در پوشش گیاهی مراتع می شود که می تواند زمینه را برای ورود گیاهان جدید مهاجم فراهم کند. هدف از این تحقیق، بررسی اثر آشفتگی موضعی ناشی از عملیات اصلاح مرتع (کپه‌کاری) بر تنوع گونه‌ای در مرتع کرنخ، شهرستان گرمه، استان خراسان شمالی بود. در پاییز 1387، یک گیاه گندمی چندساله (agropyron desertorum (fisch.) schultes) در زیراشکوب چهار نوع بوته مرتعی گون (astragalus gossypinus fisch.)، کلاه میرحسن (acantholimon pterostegium bunge.)، درمنه (artemisia kopetdaghensis krasch.) و جامه در (salsola arbusculiformis drob.) و درون مالچ کاه و مالچ سنگ به روش کپه‌کاری کشت شد. در بهار و تابستان 1390 (3 سال پس از اجرای از عملیات)، تنوع گونه ای در چاله های کپه کاری و در فضای باز مجاور بررسی شد. نمونه برداری از پوشش گیاهی به روش تصادفی- سیستماتیک ، در 180 کوادرات بر مبنای فراوانی افراد انجام شد. بر اساس نتایج، تنوع گونه ای شانون در چاله های زیراشکوب بوته ها نسبت به چاله های فضای باز (53/2 در برابر 35/2) بیشتر بود. مالچ کاه سبب حفظ تنوع گونه‌ای شد، اما مالچ سنگ باعث کاهش تنوع شد. نوع بوته در احیای تنوع زیراشکوب خود تعیین کننده بود، به‌طوری‌که در زیراشکوب کلاه میرحسن، تنوع گونه ای سیمپسون در محل چاله بیشتر از شاهد (69/0در برابر60/0) بود، اما در زیراشکوب گون، تنوع در محل چاله کمتر از شاهد بود. در مورد بوته های جامه در و درمنه تفاوت معنی‌داری با شاهد مشاهده نشد. به‌طور کلی استفاده از مالچ کاه و کاشت در زیراشکوب گیاهان بالشتکی می تواند سبب حفظ تنوع گونه ای در چاله های کپه کاری شود.