توانایی مدل فرسایش دامنه ای در تخمین رسوب ناشی از رگبارها در پلات های استاندارد فرسایشی با شیب های مختلف در کاربری مرتع

چکیدهارزیابی فرسایش خاک با استفاده از مدل های موجود به عنوان یکی از ابزارهای مهمّ مدیریّتی و تبیین شیوه های صحیح حفاظت منابع آب و خاک ضروری است. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی کارایی مدل فرسایش دامنه ای (hem) به عنوان یکی از جدیدترین مدل های برآورد فرسایش، برای برآورد رسوب ناشی از رگبارها در پلات های مرتعی با شیب 9، 15، 20 و 25 درصد واقع در ایستگاه تحقیقات منابع طبیعی خسبیجان اراک انجام شد. در این راستا داده های مربوط به 16 رگبار به همراه رسوب و رواناب حاصل از آنها جمع آوری شد. به منظور اجرای مدل، ورودی های مورد نیاز آن شامل ارتفاع روان آب، درصد پوشش تاجی، درصد پوشش زمینی، بافت خاک، درصد و طول شیب برای هر کرت وارد مدل شد. نتایج نشان داد که مدل بدون واسنجی در هیچ یک از شیب ها قادر به برآورد دقیق میزان رسوب نبوده است. نتایج حاصل از واسنجی عامل فرسایش پذیری خاک و برازش روابط رگرسیونی بین داده های مشاهده ای و برآوردی دلالت بر عدم کارایی مدل در شیب های 9 و 15 درصد با ضریب تبیین کم تر از 4/0 (135/0?p) داشته است. در حالی که توانایی مدل ذکرشده در شیب های 20 و 25 درصد با اختصاص مقدار فرسایش پذیری 8/0 با ضریب تبیین 355/0 (041/0=p) و 803/0 (000/0=p) و خطای تخمین به ترتیب 56 و 35 درصد قابل قبول و خوب ارزیابی شد. نتایج حاصل از تحقیق حاضر زمینه ساز استفاده از مدل مزبور در ارزیابی تولید رسوب در مناطق مرتعی با شرایط حاکم مشابه با شرایط تحقیق و مدیریّت مناسب آب و خاک آنهاست. واژه‌های کلیدی: ایستگاه تحقیقاتی خسبیجان، پلات فرسایشی، مدل فرسایش دامنه ای (hem)، کاربری مرتع، مدل فرسایشی.