تحلیل خصوصیات ساختاری سرمایه اجتماعی در راستای مدیریت اجتماع محور سرزمین (مطالعه موردی: شهرستان قلعه گنج)

سابقه و هدف: ظرفیت سازی و توانمندسازی اجتماعی روستاییان پیش شرط توسعه پایدار است. زیرا شناخت و بهبود سرمایه اجتماعی روستاییان، تسهیل‌کننده روند برنامه ریزی برای توسعه پایدار روستایی توسط متخصصان است و مشارکت روستاییان را در اجرای بهتر برنامه به همراه دارد. بنابراین برای استفاده بهینه از امکانات موجود در یک منطقه باید با افزایش سرمایه اجتماعی، آموزش و آشنایی مردم با نقش مهم آنها در آبادانی آن منطقه، مردم را توانمند کرد. لذا هدف از پژوهش حاضر تحلیل خصوصیات ساختاری سرمایه اجتماعی در راستای مدیریت اجتماع محور در روستاهای دستجرد، دازوک و سهرانی در شهرستان قلعه گنج می‎باشد که با استفاده از روش تحلیل شبکه اجتماعی، در دو مرحله قبل و بعد از اجرای این پروژه مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است.مواد و روش: جهت تحلیل عملکرد پروژه توان افزایی جوامع محلی شهرستان قلعه گنج و تحلیل خصوصیات ساختاری سرمایه اجتماعی اعضای صندوق های اعتبارات خرد روستایی از رویکرد تحلیل شبکه‌های اجتماعی در دو مرحله و بازه زمانی قبل و بعد از اجرای پروژه توان افزایی جوامع محلی استفاده ‌شده است. در این پژوهش شاخص‌های سطح کلان شبکه اجتماعی (تراکم، دوسویگی، انتقال یافتگی و میانگین فاصله ژئودزیک) مورد بررسی قرار گرفته اند. به منظور ارزیابی ویژگی های شبکه، از یک پرسشنامه ساختاریافته برای جمع آوری داده ها در مناطق مورد مطالعه استفاده شد. جامعه آماری این تحقیق شامل 262 نفر از اعضای صندوق‌های خرد محلی در سه روستای دستجرد، دازوک و سهرانی است که به صورت شبکه کامل مورد پرسش قرار گرفته اند.نتایج: شاخص تراکم در تمامی روستاهای مورد مطالعه و در دو پیوند اعتماد و مشارکت پس از اجرای طرح توانمندسازی افزایش یافته است شاخص دوسویگی نیز در مرحله دوم مطالعه نسبت به مرحله قبل از پروژه در روستاهای مورد مطالعه افزایش داشته است. این افزایش نشان می‌دهد که روابط متقابل بین اعضای صندوق‌های محلی افزایش یافته است. در نتیجه، سرمایه اجتماعی آنها را بهبود می بخشد و آنها را قادر می سازد تا در صندوق توسعه محلی همکاری کنند و از مزایایی بهره‌مند شوند که منجر به توانمندسازی بیشتر آنها می گردد. نتایج شاخص انتقال یافتگی نشان می‌دهد که در حال حاضر پیوند مشارکت در صندوق محلی سطح بالاتری از ثبات را تجربه می‌کند که در نتیجه می‌تواند تاب آوری آنها را در مواجهه با بحران‌های اقتصادی و محیط زیست بهبود بخشد. نتایج شاخص میانگین فاصله ژئودزیک نیز نشان می‌دهد که پس از اجرای این پروژه، وحدت و هماهنگی بین ذینفعان افزایش یافته که در نتیجه می‌تواند باعث تسهیل و افزایش فعالیت‌های تعاونی و در نهایت ارتقای تاب‌آوری و توانمندسازی آنها شود.نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج این پژوهش می‌توان نتیجه گرفت که پس از اجرای پروژه، شبکه پایدارتر و منسجم‌تری در بین افراد شکل گرفته است. این نتایج تایید می‌کند که وجود روابط و حمایت عاطفی، علایق شخصی و همچنین دریافت خدمات و منابع مختلف منجر به ایجاد و افزایش روابط متقابل بین بازیگران می‌شود. این به نوبه خود منجر به افزایش سرمایه اجتماعی و در نتیجه ثبات اعتماد و مشارکت ها در شبکه می‌شود. با مقایسه شرایط قبل و بعد از پروژه می‌توان ادعا کرد که این طرح در حمایت از روابط بین روستاها عملی بوده است. ارتباط و همکاری بهتر به بهبود سرمایه اجتماعی بستگی دارد که محرومیت را نیز کاهش می‌دهد. بنابراین مدیران و برنامه‌ریزان می‌توانند با در دسترس قرار دادن شاخص‌های مرتبط با مدیریت مشترک یکپارچه، مدیریت موثرتری را انجام دهند. 

analyzing structural characteristics of social capital for landscape-community based management: a case study in ghaleganj county

background and objectives: sustainable rural development necessitates capacity building and social empowerment of local communities. understanding and enhancing social capital (sc) facilitates participatory planning and program implementation. this study analyzes the structural characteristics of sc in villages of dastjerd, dazuk, and sohrani (ghaleganj county, iran) within the framework of landscape-community based management (lcbm). social network analysis (sna) was employed in two phases: before and after the implementation of an lcbm empowerment project.methodology: sna was used to assess the project’s impact on local community empowerment and sc structure within rural microcredit funds. four key network indicators were investigated: density, reciprocity, transitivity, and geodesic distance. data collection utilized structured questionnaires administered to all 262 members of the microcredit funds in the three villages (full network method).results: following the project, the density index increased in all villages for both trust and collaboration ties. the reciprocity index also rose, indicating stronger mutual relationships among members, thereby enhancing sc and enabling participation in local development initiatives. the transitivity index suggests a more stable network structure, improving resilience against economic and environmental challenges. the geodesic distance index revealed increased unity and coordination among stakeholders, potentially facilitating collaborative activities and further empowerment.conclusion: the project fostered a more stable and cohesive network. relationships, emotional support, shared interests, and access to resources contribute to building and strengthening social ties. this, in turn, enhances sc and strengthens trust and collaboration within the network. comparing pre- and post-project conditions suggests the project’s effectiveness in fostering inter-village relations. improved communication and collaboration hinge on enhanced sc, which also promotes inclusion. by providing integrated management indicators, this research empowers managers and planners for more effective interventions.