ارزش تغذیه‌ای خوراک مصرفی گاومیش‌های پرورشی، تحت شرایط نگهداری در آغل و چرا از مراتع زیستگاه های اصلی پرورش گاومیش در مناطق مختلف آب و هوایی استان اردبیل

سابقه و هدف: تهیه منظم علوفه با کیفیت خوب و جیره غذایی مناسب، منجر به تولید مقرون به صرفه شیر و گوشت می شود. در ایران، عرضه کم و ناکافی و عدم دسترسی کافی علوفه و همچنین جیره‌های مصرفی نامتعادل محدودیت های اصلی هستند که به طور منفی قابلیت تولید گاومیش را تحت تاثیر قرار داده و از این رو، منجر به غیراقتصادی بودن پرورش این دام شده است. برای فائق آمدن به مشکلات مذکور باید شناخت جامع از مناطق، روش های پرورشی، مسائل، مشکلات تولیدی و تغذیه ای گاومیش ها وجود داشته باشد. بنابراین هدف مطالعه حاضر با تعیین ارزش تغذیه‌ای خوراک مصرفی گاومیش های پرورشی تحت شرایط نگهداری در آغل و چرا ازمرتع، در زیستگاه های اصلی پرورش گاومیش در مناطق مختلف آب و هوایی استان اردبیل انجام شد. مواد و روش ها: به منظور اطلاع از ارزش غذایی خوراک مصرفی گاو میش های پرورشی، سنجه های قابلیت هضم، انرژی قابل متابولیسم، تولید گاز و فراسنجه های تجدید پذیری، تولید توده میکروبی و اسید های چرب فرار جیره مصرفی و علوفه مرتعی مورد چرا با استفاده از تکنیک تولید گاز در قالب طرح کاملا تصادفی، اندازه گیری شد. سامان های عرفی محل پرورش گاومیش، توسط معاونت بهبود تولیدات دامی، مشخص شد. برای این منظور سامان عرفی دمیروف در منطقه بیله سوار، سامان عرفی قره باغلار در منطقه مشگین شهر و سامان عرفی آرپاتپه در منطقه فندوقلوی نمین در نظر گرفته شد. زمان شروع و طول مدت چرای گاومیش، در هر یک از سامان های عرفی، مشخص شد. نمونه برداری از گونه های گیاهی مورد چرای دام، در سه مرحله زمانی از فصل چرا (15 اردیبهشت تا 15 خرداد ماه، 15 خرداد تا 15 تیر ماه و 15 تیر تا 15 مرداد ماه) در مشکین شهر و نمین و یک ماه زودتر در بیله سوار 15 اسفند تا 15 تیر ماه)، انجام شد. نمونه های گیاهی جهت تعیین ترکیبات شیمیایی و آزمایشات قابل هضم، مخلوط شدند. همچنین دو نوع جیره در شرایط نگهداری دام در آغل (تغذیه بسته)، برای تغذیه گاومیش ها در هر یک از سامان های غرفی انتخاب شد. جیره سنتی که توسط پرورش دهندگان گاومیش که مورد استفاده قرار مبیگیرد، به عنوان جیره غذایی کنترل یا شاهد در نظر گرفته شد. جیره استاندارد شده که با استفاده از اقلام غذایی متعارف در هر سامان عرفی و بر اساس احتیاجات انرژی متابولیسمی و پروتئینی گاومیش هایی با میانگین وزن بالغ 550 کیلوگرم و شکم اول زایش و وضعیت فیزیولوژیکی شیردهی، تنظیم شد. در هر دو نوع جیره؛ نمونه برداری از اقلام غذایی (علوفه و کنسانتره) مورد استفاده در جایگاه بسته جهت تعیین ترکیبات شیمیایی و آزمایشات هضمی، قبل از تهیه جیره ها و از تمام بخش های علوفه انبار شده و کنسانتره های تهیه و یا خریداری شده بود، صورت گرفت. سپس نمونه های تهیه شده از جیره های کاملا مخلوط و همگن (tmr)، به مدت 2، 4، 8، 16، 24، 48، 72 و 96 ساعت جهت مطالعات هضمی انکوباسیون شدند. نتایج: نتایج حاصله، مقادیر بالاتر تولید گاز، فراسنجه های b و c (بخش کندتجزیه و نرخ تولید گاز)، انرژی متابولیسمی (me)، انرژی خالص شیردهی (nel)، قابلیت هضم ظاهری (aomd) و حقیقی ماده آلی (tomd)، قابلیت تخمیر ظاهری (afom) و حقیقی ماده آلی (tfom)، اسیدهای چرب فرار (scfa) و نیز تولید توده میکروبی شکمبه ای (bm) و بازده تولید آن را در جیره های بالانس شده (جیره استاندارد) نسبت به جیره های سنتی، در تمامی سامان های عرفی نشان دادند (0.05>p). تولید گاز و فراسنجه های b و c، me، nel، aomd، tomd، afom،tfom ،scfa و توده میکروبی شکمبه ای و بازده تولید آن در اوایل فصل چرا در هر یک از سامان های عرفی؛ میانگین مقادیر بالاتری را نسبت به اواسط و اواخر نشان داد. در مجموع، پارامترهای مذکور روند کاهشی در طول فصل چرا داشتند (0.05>p). مقادیر tomd و  tfom در اوایل فصل چرا در منطقه نیمه خشک گرم بیله سوار، نسبت به دیگر رویشگاه های مرتعی در مناطق سردسیری نمین و مشگین شهر بالاتر بود (0.05>p) ولی مقادیر scfa و bm در اوایل فصل چرا در رویشگاه های مناطق سردسیری، مقادیر بالاتری را در مقایسه با منطقه نیمه خشک گرم، نشان دادند (0.05>p). نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد جیره های بالانس شده (استاندارد) ارزش تغذیه ای بهتری نسبت به جیره های سنتی (کنترل) مورد استفاده پرورش دهندگان گاومیش در سامان های عرفی مورد پژوهشف دارند و می توان از این جیره ها، به جای جیره سنتی، در تغذیه گاومیش ها، استفاده کرد. در رابطه با رویشگاه های مرتعی مورد چرای گله های گاومیش، ارزش تغذیه ای سامان عرفی دمیروف در منطقه بیله سوار نسبت به سامان عرفی قره باغلار مشگین شهر و آرپاتپه فندقلوی نمین، بالاتر بود. این موضوع بیانگر آن است که ارزش تغذیه ای رویشگاه های مرتعی بسته به ترکیب گیاهی و مرحله رشد و مناطق مختلف آب و هوایی، یکسان نیستند. از این رو به هنگام تعیین شدت دام گذاری و برنامه ریزی خوراک دهی دام در مرتع باید به این موضوع توجه کرد.

nutritional value of feed consumed by buffaloes under stable conditions and grazing from the rangelands of the main habitats of buffalo breeding in different climate zones of ardabil province

background and objectives: ensuring the availability of high-quality forage and a balanced diet is essential for cost-effective milk and meat production in buffaloes. in iran, limited forage supply, poor access to forage, and imbalanced diets are major constraints that negatively impact buffalo production and hinder profitable breeding. to address these challenges, a comprehensive understanding of buffalo breeding areas, methods, production issues, problems, and feeding practices is crucial. this study aimed to determine the nutritional value of feed consumed by breeding buffaloes under stable and rangeland grazing conditions in the primary buffalo breeding habitats across different climatic regions of ardabil province. methodology: the nutritional value of feed consumed by buffaloes was assessed using gas production techniques in a completely randomized design. digestibility, metabolizable energy, gas production and degradability parameters, microbial mass production, volatile fatty acids, and grazing diets were evaluated. the study was conducted in three selected locations: damirof in bilesavar, gharabaghlar in meshginshahr, and arpatapeh fandoghlu in namin counties. grazing periods and paddocks for buffalo herds were determined based on the deputy of livestock production improvement's recommendations. plant samples grazed by buffaloes were collected at three stages of the grazing season in meshginshahr and namin (may 15 to june 15, june 15 to july 15, and july 15 to august 15), and one month earlier in bilesavar (march 15 to july 15). chemical composition and digestibility tests were conducted on the plant samples. two types of diets, a traditional diet commonly used by buffalo breeders (control diet) and a standardized diet formulated based on metabolic energy and protein requirements for buffaloes with an average weight of 550 kg, were selected for feeding buffaloes in stable conditions. chemical composition and digestion tests were performed on the fodder and concentrate used in the diets. results: the results revealed that the balanced diet (standard diet) had significantly higher values of gas production, parameters b and c (slow decomposition and gas production rate), metabolizable energy (me), net lactation energy (nel), apparent organic matter digestibility (aomd), true organic matter digestibility (tomd), apparent fermentation of organic matter (afom), true fermentation of organic matter (tfom), volatile fatty acids (scfa), and rumen microbial biomass (mb) production and efficiency compared to the traditional diet (control) (p < 0.05) in all paddocks. gas production, parameters b and c, me, nel, aomd, tomd, afom, tfom, scfa, and rumen microbial biomass and efficiency showed higher mean values during the early grazing season in each paddock compared to the middle and end of the grazing season. overall, these parameters exhibited a decreasing trend throughout the grazing season (p < 0.05). the tomd and tfom values were higher in the early grazing season in the warm semi-arid region of bilesavar compared to the cold regions of namin and meshginshahr (p < 0.05). however, scfa and mb values were higher in the early grazing season in the cold regions compared to the warm semi-arid region (p < 0.05). conclusion: the study demonstrated that balanced diets (standard) had superior nutritional value compared to traditional diets (control) commonly used by buffalo breeders in the selected paddocks. therefore, these balanced diets can be recommended as alternatives to traditional diets for feeding buffaloes. additionally, the nutritional value of rangeland habitats varied depending on plant species composition, growth stage, and climatic conditions. for effective stocking intensity and livestock feeding planning in the rangeland, these variations should be considered.