پیش‌‌بینی گستره کنونی و آینده گونه ferula ovina تحت دو مدل هشدار اقلیمی (rcp4.5 و rcp8.5) در رویشگاه‌‌های مرتعی البرز جنوبی، استان قزوین

سابقه و هدف: تغییرات اقلیمی در دو دهه اخیر، یک موضوع جدی بوده است و بسیاری از مطالعات، بر روی جنبه‌‌های مختلف آن متمرکز شده‌‌اند. از اینرو، ضرورت دارد که رویشگاه‌ ‌بالقوه گونه‌‌‌های ‌‌شاخص مرتعی، در حال ‌‌حاضر و سال‌‌های ‌‌آینده، تحت مدل‌‌های هشدار اقلیمی، مشخص گردد. در این ارتباط، باید بررسی شود که آیا افزایش دمای حادث‌ ‌شده، اثر مثبت بر حضور گونه‌‌ها در محل‌‌های پراکنش خواهد داشت یا اثر منفی.مواد و روش‌‌ها: برای این منظور، از 19 متغیر زیست اقلیمی و سه متغیر‌‌ فیزیوگرافی و مدل رگرسیون لجستیک، برای تعیین کمیت تغییر اقلیم در سه دهه آینده (سال 2050) و بررسی دقیق اثرات آن بر تغییر گستره گونه ferula ovina ، استفاده شد. نقشه‌‌های خروجی نیز با احتمال رخداد بین صفر تا یک، به چهار طبقه گروه‌‌بندی شد. این گروه‌‌ها، رویشگاه نامناسب (0.25-0)، رویشگاه تقریبا مناسب (0.5-2.5)، رویشگاه با تناسب بالا (0.75- 0.5) و رویشگاه با تناسب خیلی ‌‌بالا (1-0.75) را نشان می‌‌دهد. در نهایت، با استناد به ضرایب متغیرهای اقلیمی و توپوگرافی در روابط رگرسیونی، متغیرهای موثر برای گستره کنونی و آینده گونه f.ovina، معرفی گردید.نتایج: بر مبنای نتایج؛ از بین متغیرهای اقلیمی و توپوگرافی، تنها شاخصه‌‌های مرتبط با میانگین دمای گرم‌ترین فصل (bio10) و میانگین دمای سردترین فصل (bio11)، بر پراکنش گونه f.ovina، موثر شناسایی شد. مقادیر شاخصه‌‌ها، با سخت‌‌تر شدن شرایط اقلیمی، افزایش می‌‌یابد. طی سه دهه آینده، تحت سناریوهای ملایم‌‌تر (rcp4.5) و بدبینانه (rcp8.5)، میانگین دمای سالانه 2.6 تا 3.0 درجه سانتی‌‌گراد، افزایش خواهد داشت. ارتفاع رویشگاه‌‌های مناسب آن نیز، 60 تا 162 متر بیشتر خواهد شد. در نتیجه، سطح رویشگاه مناسب، در واکنش به تغییرات اقلیمی کمتر می‌‌شود. تحت سناریوی‌‌های اقلیمی، 15 درصد از رویشگاه‌‌های مناسب خود را در سال 2050، از دست خواهد داد و رویشگاه‌‌های نامناسب فعلی نیز، 48 درصد افزایش خواهد یافت. در مجموع؛ تغییر اقلیم و افزایش شاخصه‌‌های دمایی، باعث گسترش عمودی و حرکت گونه f.ovina به سمت عرض‌‌های جغرافیایی بالاتر، خواهد شد. این موضوع، بیانگر آن است که طی سه دهه آینده، میزان حضور گونه‌‌ f.ovina، در رویشگاه‌‌های منطقه، کاهش می‌یابد و خطر حذف آن از اکوسیستم‌‌های البرز جنوبی، مشهود هست.نتیجه‌‌گیری: با توجه به نتایج، انتظار می‌رود تغییرات بزرگی در پراکنش این گونه همراه با تغییرات اقلیمی، رخ دهد. این تغییرات، به‌‌گونه‌‌ای است که می‌‌تواند شرایط اقلیمی مناسب را برای زندگی این گونه، محدود کند. بنابراین، برای بهبود شرایط، کنترل تخریب رویشگاه گونه f.ovina، از طریق مدیریت چرای دام و جلوگیری از تغییر کاربری مراتع، توصیه می‌‌شود. به‌‌طور کلی، باید در رویشگاه‌‌های مذکور، رویکرد حفاظتی اعمال شود. در چنین شرایطی، می‌توان امیدوار بود که تغییرات اقلیمی، به‌‌خودی خود، نتواند این گونه ارزشمند را بیش از حد، تضعیف یا حتی به‌‌طور کامل از فلور منطقه، حذف کند و شاید سازگاری‌های فیزیولوژیکی، فنولوژیکی و مورفولوژیکی این گونه، به مبارزه با تغییرات اقلیمی، کمک کند. از اینرو، ضمن حفاظت آن در داخل رویشگاه، لازم است برای حفاظت آن در خارج از رویشگاه نیز تدابیری اندیشیده شود. در این راستا، جمع‌‌‌‌آوری بذور و ذخیره آنها در بانک ژن منابع طبیعی، معرفی اکوتیپ‌‌های برتر و متحمل به خشکی و دارای صفات ساختاری و عملکردی بهتر و تهیه بذور پر بنیه از آنها، کشت آنها در قطعات کوچک یک هکتاری در باغ‌‌های گیاهشناسی و کلکسیون‌‌های گیاهی و نهایتا مرتعکاری آنها در رویشگاه‌‌های دارای وضعیت ضعیف، از ملزومات اساسی حفاظت در خارج از رویشگاه است. 

prediction of current and future potential range of f. ovina under two climate warning models (rcp4.5 and rcp8.5) in southern alborz rangeland habitats, qazvin province

background and objectives: climate change has been a serious issue in the last two decades, and many studies have focused on its various aspects. therefore, it is necessary to determine the habitat of rangeland species both for present and future under climate warning models. it seems necessary to checked whether the increase in temperature will have a positive or negative effect on the species distribution areas.methodology: for this purpose, 19 bioclimatic and three physiographic variables though a logistic regression model were tested to quantify climate change in the next three decades (year 2050) and investigate its effects on the changes of ferula ovina rangelands areas. the output maps were created and grouped into four classes with probability of occurrence between zero and one. these groups are unsuitable habitat (0-0.25), almost suitable habitat (0.5-2.5), habitat with high suitability (0.5-0.75) and habitat with very high suitability (0.75-1). finally, based on the coefficients of climatic and topographical variables in the regression relationships, the effective variables for the current and the future rangelands area of f.ovina species were introduced.results: based on the results; among the climatic and topographical variables, only the indicators related to the average temperature of the hottest season (bio10) and the average temperature of the coldest season (bio11) were found to be effective on the distribution of f.ovina species. the values of the indicators increase as the climatic conditions become harsher. over the next three decades, under milder (rcp4.5) and pessimistic (rcp8.5) scenarios, the average annual temperature will increase by 2.6 to 0.3°c. the height of suitable habitats will increase from 60 to 162 meters. as a result, the level of suitable habitat decreases in response to climate change. under climate scenarios, 15% of suitable habitats will be lost in 2050, and current unsuitable habitats will increase by 48%. overall; climate change and increase in temperature will cause vertical expansion and movement of f.ovina species to higher latitudes. this issue indicates that during the next three decades, the presence of f.ovina species will decrease in the current habitats of the region, and the risk of removing it from the southern alborz ecosystems is evident.conclusion: according to the results, large changes in the distribution of this species are expected to occur along with climate changes. these changes can limit the suitable climatic conditions for the life of this species. therefore, in order to improve the conditions, it is recommended to control the destruction of the habitat of f.ovina species, through livestock grazing management and preventing the change of rangelands. in general, a protective approach should be applied in the mentioned habitats. in such a situation, we can hope that climate change, by itself, cannot eliminate this valuable species too much, weaken or even completely remove it from the flora of the region, and perhaps the physiological, phenological and morphological adaptations of this species will help fight against climate change. therefore, while protecting it inside the habitat, it is necessary to think of measures to protect it outside the habitat. in this regard, collecting seeds and storing them in the gene bank of natural resources, introducing superior and drought-tolerant ecotypes with better structural and functional traits and preparing full-rooted seeds from them, cultivating them in small plots of one hectare in botanical gardens and plant collections and finally, rangeland seeding them in habitats with a poor condition is one of the basic requirements for protection outside the habitat.