شناسایی عوامل درونی و بیرونی و تحلیل راهبردی مدیریت پایدار مراتع شهرستان کلاله از نگاه دست اندرکاران نهادی با استفاده از مدل swot

سابقه و هدف: مراتع به عنوان اساسی ترین بستر توسعه پایدار محیط زیست و پدیده های بوم شناختی به شمار می روند و علاوه بر نقش قابل‌توجه در تولید و توسعه پایدار روستایی، در جلوگیری از تخریب و فرسایش خاک، ذخیره آب های زیرزمینی و غیره نقش اساسی دارند. در سالیان اخیر مراتع ایران به دلیل تخریب و انهدام توسط تغییرات اقلیم و پدیده خشکسالی و نیز فشار چرا در وضعیت مطلوبی به سر نمی برند. بنابراین ارائه راهبردها و استراتژی های موثر در مدیریت و پایداری مراتع ضروری به نظر می رسد و به ثبات و پایداری در عرصه های مرتعی به‌ویژه در بلندمدت منجر خواهد شد. در این تحقیق، با استفاده از تحلیل swot، استراتژی و راهبردهای توسعه پایدار مراتع شهرستان کلاله در استان گلستان مورد بررسی قرار گرفت.مواد و روش ها: در این تحقیق با توجه به اهداف کاربردی مطالعه، از روش پیمایشی و اسنادی به منظور جمع آوری داده ها و اطلاعات استفاده شد. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کارشناسان خبره و آشنا با موضوع مورد مطالعه در اداره کل منابع طبیعی استان گلستان و شهرستان کلاله بودند. از روش نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند به منظور انتخاب کارشناسان استفاده شد به‌طوری که 26 کارشناس در انجام این پژوهش همکاری و مشارکت داشتند. پس از طراحی سوالات پرسشنامه در قالب طیف لیکرت و تائید روایی با استفاده از نظر کارشناسان و متخصصین مربوطه، از ضریب آلفای کرونباخ برای تعیین سطح پایایی پرسشنامه استفاده شد. مقدار این ضریب برابر با 0.84 به دست آمد که نشان از پایایی و قابلیت اعتماد مناسب پرسشنامه داشت. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها و تعیین مهم ترین نقاط قوت، ضعف، تهدید و فرصت ها از مدل swot استفاده شد. مدل swot یکی از ابزارهای مهم و قوی مدیریت استراتژیک است که در فرآیند تجزیه و تحلیل های محیطی و درونی و خلق استراتژی های متناسب با شرایط محیطی و درونی به کار برده می شود. در تحلیل swot ، عوامل درونی )قوت ها و ضعف ها) و بیرونی (فرصت ها و تهدیدها) مورد بررسی قرار گرفت و سپس استراتژی و راهبردهای توسعه پایدار مراتع طرح گردید. نتایج: طبق نتایج تحقیق حاضر، میانگین سن کارشناسان مشارکت‌کننده در پژوهش، 41.3 سال و میانگین سابقه کاری آن‌ها 13.1 سال بود که بیش از نیمی از آن‌ها دارای تحصیلات فوق‌لیسانس بودند. مطابق یافته ها، وسعت زیاد عرصه های مرتعی با ضریب وزنی 0.0498 مهم ترین نقطه قوت مراتع کلاله از دیدگاه کارشناسان می باشد و پس از آن به ترتیب، برخورداری از دانش بومی جهت احیا و حفاظت مراتع و تمایل بهره برداران به مشارکت در اجرای طرح ها و مدیریت مراتع قرار داشتند. اما مهم ترین نقطه ضعف مراتع، نظام دامداری سنتی و متکی به علوفه مرتع با ضریب وزنی 0.0486 است و پس از آن به ترتیب حضور دامدار غیرمجاز در مراتع و کاهش سطح تحت تملک هر دامدار در مرتع و کاهش درصد حضور گیاهان کلاسi  و میزان تولید مراتع قرار داشتند. طبق یافته ها، توسعه دیدگاه استفاده چندمنظوره از مراتع مهم ترین فرصت توسعه پایدار مراتع کلاله از دیدگاه کارشناسان است. مهم ترین تهدید در این زمینه نوسانات اقلیمی و کاهش منابع آبی در مراتع می باشد. امتیاز نهایی عوامل درونی و خارجی به ترتیب برابر 2.569 و 2.102 بدست آمد که نشان دهنده غالب بودن قوت ها بر ضعف ها و تهدیدها بر فرصت ها است. بدین ترتیب استراتژی توسعه پایدار مراتع منطقه موردمطالعه بر اساس تحلیل سوات، استراتژی رقابتی (st) تعیین شد. نتیجه‌گیری: با توجه به یافته های این مطالعه، برنامه ریزی قانونی و تشویقی برای جذب سرمایه گذاری بخش خصوصی با توجه به پتانسیل های مراتع (بوم گردی، گیاهان دارویی، محصولات متنوع دامی)، بالفعل کردن استفاده چندمنظوره از مراتع، بازنگری در قوانین و مقررات و افزایش بودجه ادارات منابع طبیعی و بهبود امکانات زیرساختی، آموزشی و درمانی در مناطق روستایی به‌عنوان راهبردهای رقابتی در نظر گرفته شدند. بر اساس نتایج تحقیق پیشنهاد می شود در راستای بهبود مشارکت جوامع محلی در مدیریت پایدار مراتع، اقدامات لازم از طریق برگزاری کارگاه ها و کلاس های آموزشی و ترویجی صورت بگیرد و همچنین با تهیه و تدارک امکانات موردنیاز، شرایط توسعه منطقه، سرمایه گذاری بخش خصوصی و تنوع سازی معیشت روستاییان فراهم گردد.

identification of internal and external factors and strategic analysis for sustainable rangeland management of kalaleh city from the viewpoint ofinstitutional stakeholders using swot model

background and objectives: rangelands are considered as the most basic element of sustainable development of the environment and ecological phenomena. additionally, it plays a major role in production and sustainable rural development. it also has a key role in preventing soil degradation and groundwater storage. in recent years, rangelands of iran have not proper condition due to destruction by climate change and drought, as well as grazing pressure. therefore, providing effective strategies for rangeland management and sustainability seems necessary and will lead to long range stability and sustainability of rangeland areas. in this study, using swot analysis, strategies and solutions for sustainable development of rangelands in kalaleh city of golestan province were investigated.methodology: a survey and documentary method was used to collect data and information. the statistical population of this study was experts familiar with the rangeland management in department of natural resources and watershed management of golestan province and kalaleh city. the sample size was determined by available and non-random sampling method and 26 experts participated in this study. after designing the questionnaire in the form of likert scale and validation using the opinion of experts and specialists, cronbach’s alpha coefficient was used to determine the level of reliability that obtained 0.84 and showed the proper reliability of the questionnaire. in order to analyze the data and determine the most important strengths, weaknesses, threats and opportunities, the swot model was used. swot model is one of the most important and powerful tools for strategic management that is used in the process of external and internal analysis and the creation of proper strategies. in swot analysis, internal factors (strengths and weaknesses) and external factors (opportunities and threats) were examined and then strategies and solution for sustainable development of rangelands were designed.results: according to the results of this research, the average age and work experience of experts participating in the study were 41.3 and 13.1 years, respectively and more than half of them had a master’s degree. according to the results, large area of rangelands with a weight coefficient of 0.0498 is the most important strength of rangelands from the viewpoint of the experts and then there are indigenous knowledge to rehabilitate and protect rangelands and the willingness of stakeholders to participate in the implementation of projects and rangeland management, respectively. but the most important weakness of rangelands was traditional livestock system depends on rangeland forage with a coefficient weight of 0.0486. also, the presence of unauthorized stakeholders in the rangelands and reduction of ownership area for livestock grazing and reducing the percentage of class i plants and rangeland production are the next priority weaknesses, respectively. according to the findings, improving the perspective of multi-purpose use of rangelands is the most important opportunity for sustainable development of rangelands from the viewpoint of the experts and the most important threat is climate change and reduction of water resources in rangelands. the final score of internal and external factors was 2.569 and 2.102, respectively that shows the superiority of strengths over weaknesses and threats over opportunities. thus, the strategy of sustainable development of rangelands was determined as competitive strategy (st).conclusion: results of this study shows that incentives plan to attract private sector investment ecotourism, medicinal plants, various livestock products thus implementation of multi-purpose use of rangelands increasing the budget of natural resource departments, improving infrastructure, educational and medical facilities in rural areas were considered as competitive strategies. participation of local communities in sustainable rangeland management needs workshops, training and extension classes. also, by providing the necessary facilities, the conditions for the development of the region, private sector investment and diversification of the livelihood of the rural residents should be provided.