تاثیر کاربرد برخی تسهیل‌گرها بر خصوصیات رشد شبدر سفید (trifolium repens l.)

سابقه و هدف: استفاده از مواد تسهیل‌گر رشد برای بهبود جوانه‌زنی، استقرار اولیه و رشد گیاهان، می‌تواند موفقیت طرح‌های اصلاح مرتع، مرتع کاری و احداث چراگاه‌های دست‌کاشت را افزایش دهد. همچنین، تسهیل‌گرهای رشد می‌توانند موفقیت کشت گیاهان علوفه‌ای در دیم‌زارهای کم‌بازده و در نتیجه کمیت و کیفیت پوشش گیاهی و تولید را افزایش دهد. بنابراین، توجه به استفاده از تسهیل‌گرهایی که هم قابل‌دسترس باشند و هم از نظر اقتصادی قابلیت استفاده داشته باشند، دارای اهمیت است. هدف اصلی این تحقیق بررسی اثر تیمارهای زئولیت، بنتونیت و نانوکلات‌پتاسیم بر خصوصیات رشد گونه trifolium repens در محیط گلخانه می باشد تا در صورت اثبات اثرات مثبت این تسهیل‌گرها بتوان در عملیات اصلاح مراتع از این مواد استفاده کرد.مواد و روش‌ها: این تحقیق به منظور بررسی اثر زئولیت (2، 4 و 6 گرم در کیلوگرم)، نانوکلات‌پتاسیم (30، 60 و 90 میلی‌گرم در کیلوگرم)، بنتونیت (2، 4 و 6 گرم در کیلوگرم) و ترکیب نانوکلات‌پتاسیم + زئولیت (30+2، 60+4 و 90+6) بر خصوصیات رشد گونه trifolium repens در گلخانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام شد. برای انجام تحقیق، خاک مورد نیاز از 5 نقطه تصادفی از مراتع منطقه فندقلو واقع در 35 کیلومتری شهر اردبیل جمع‌آوری شد. نمونه‌های خاک از عمق ریشه‌دوانی گیاهان مرتعی (صفر تا 30 سانتی‌متر) برداشت شدند. در گام بعد نمونه‌ها با هم ترکیب شده و سپس با استفاده از الک 4 میلی‌متری قطعات ریشه و سنگ و سنگریزه از خاک جدا شدند و سپس با تیمارهای موردنظر مخلوط و درون گلدان‌ها‌ ریخته شد. در پایان دوره رشد، صفات مورفولوژیکی مانند ارتفاع، حجم، وزن تر و وزن خشک اندام هوایی، وزن تر و خشک، حجم، سطح و طول ریشه و درصد استقرار و صفات فیزیولوژیکی مانند شاخص کلروفیل spad، نشت الکترولیت، محتوای نسبی آب برگ و شاخص پایداری غشا اندازه‌گیری شدند. برای بررسی تاثیر تسهیل‌گرها از آزمون تجزیه واریانس یک‌طرفه و برای مقایسه میانگین‌ها از آزمون چنددامنه‌ای دانکن استفاده شد. نتایج: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تیمارهای مورداستفاده (زئولیت، بنتونیت، نانوکلات‌پتاسیم و ترکیب نانوکلات‌پتاسیم + زئولیت) بر روی وزن تر اندام هوایی، وزن خشک اندام هوایی، وزن تر ریشه، وزن خشک ریشه، طول ریشه، حجم ریشه، سطح ریشه و درصد استقرار گیاه معنی‌دار شد. به‌طوریکه، بیشترین مقدار وزن تر و خشک اندام هوایی (26.83 و 88.59 گرم)، سطح ریشه (61.44) و حجم ریشه (50.00 میلی‌لیتر) در تیمار نانوکلات‌پتاسیم 90 میلی‌گرم در کیلوگرم + زئولیت 6 میلی‌گرم در کیلوگرم مشاهده شدند. وزن تر (56.48 گرم) و خشک ریشه (25.21 گرم) به ترتیب در تیمارهای نانوکلات‌پتاسیم 60 میلی‌گرم در کیلوگرم + زئولیت 4 میلی‌گرم در کیلوگرم و نانوکلات‌پتاسیم 90 میلی‌گرم در کیلوگرم بیشترین مقدار را نشان داد. همچنین بنتونیت 4 ‌گرم در کیلوگرم سبب بیشترین افزایش در استقرار گیاه (83.31 درصد) شد. شاخص کلروفیل spad (46.53) در تیمار نانوکلات‌پتاسیم 30 میلی‌گرم در کیلوگرم بیشترین مقدار با 8.71 درصد افزایش نسبت به شاهد را نشان داد. بیشترین مقدار درصد محتوای آب نسبی برگ در تیمار بنتونیت 4 گرم در کیلوگرم مشاهده شد و مقدار آن حدود 31 درصد بیشتر از شاهد بوده است. نتیجه‌گیری: به طور کلی می توان گفت که ترکیب تسهیل‌گرهای نانوکلات پتاسیم و زئولیت، موثرترین تیمار در بهبود خصوصیات رشد و افزایش عملکرد گیاه شبدر سفید است. به نظر می‌رسد با توجه به نیاز شبدر سفید به عنصر پتاسیم و از سوی دیگر، جذب و حفظ ذرات پتاسیم توسط زئولیت و به‌دنبال آن جذب آن توسط گیاه در طول دوره رشد، سبب افزایش خصوصیات رشد و عملکرد گیاه شده است. به طوری که هم اندام های هوایی و هم ریشه گیاه شبدر سفید از این تیمار سود برده‌اند. بنابراین می‌توان در عملیات کاشت شبدر سفید چه به صورت تک کشتی و چه در ترکیب با گندمیان برای ایجاد چراگاه و اصلاح و توسعه مراتع، از تیمارهای مذکور استفاده نمود.

Effect of some facilitators on growth characteristics of Trifolium repens L.

Background and objectives: The application of growthfacilitator materials to improve germination, early establishment, and plants growth can increase the success of rangeland improvement, planting, and pasture improvement projects. In addition, growth facilitators can improve the quantity and quality of vegetation cover and production in dryland farming by increasing the success of cultivating forage plants. Therefore, it #39;s critical to focus on the utilization of growth facilitators that are both accessible and costeffective. The main purpose of this study was to investigate the effect of zeolite, bentonite and potassium nanochelate treatments on the growth of Trifolium repens in the greenhouse so that if the positive effects of these facilitators are proven, could be used in rangeland improvement operations.Methodology: This study was performed to investigate the effect of zeolite (2, 4 and 6 g/kg), potassium nanochelate (30, 60 and 90 mg/kg), bentonite (2, 4 and 6 g/kg) and composition of potassium nanochelate + zeolite (2+30, 60+4 and 90+6) on the growth characteristics of Trifolium repens in the greenhouse. The study was conducted as a factorial treatment with three replications using a completely randomized design. To conduct the research, the required soil was collected from 5 random points of rangelands in Fandaghloo region located 35 km from Ardabil city. Soil samples were taken from the rooting depth of rangeland plants (upto 30 cm). The soil samples were combined next, and the root, stone, and pebble components were separated using a 4 mm sieve before being mixed with the treatments and then placed into pots. At the end of growth season, height, volume, fresh and dry weight of shoots, root fresh and dry weight, root volume, root length, percentage of establishment, total chlorophyll index, electrolyte leakage, leaf relative water content and membrane stability index were measured. Duncan #39;s test was used to compare the means and oneway ANOVA was utilized to explore the influence of facilitators.Results: The results of oneway ANOVA showed that the effect of treatments (zeolite, bentonite, potassium nanochelate and combination of potassium nanochelate + zeolite) on fresh and dry weight of shoots, fresh and dry weight of roots, root length, root volume, root area and the percentage of seedling establishment was significant. So that, the highest amount of fresh and dry weight of areal parts (26.83, 88.59 g), root area (61.44 cm2) and root volume (50.00 ml) in the treatment of potassium nanochelate 90 mg/kg + zeolite 6 g/kg was observed. The highest amount of fresh root weight (56.48 g) was observed in the treatment of potassium nanochelate 60 mg/kg + zeolite 4 g/kg. Root dry weight (25.21 g) showed the highest value in nanochelate 90 mg/kg. The highest increase in plant establishment (83.31%) was caused by Bentonite 4 g/kg. Chlorophyll index (46.53) showed the highest value in potassium nanochelate 30 mg/kg. The bentonite treatment of 4 g/kg provided the largest percentage of leaf relative water content, which was around 31% greater than the control.Conclusion: In general, the most effective treatment for enhancing growth factors and increasing production of Trifolium repens was the combination of potassium nanochelate and zeolites facilitators. It seems that due to the need of T. repens for potassium and on the other hand, the uptake and retention of potassium particles by zeolite and consequently its uptake by the plant during the growth period, has increased the growth and production of this plant. As a result, this treatment has benefited both the shoots and roots of T. repens. So, the treatments indicated above can be employed in pasture construction and rangeland improvement by planting T. repens as a monoculture or in combination with grasses.