تعیین تمایل به دریافت مرتعداران برای کاهش فشار چرای دام در مراتع منطقه بارده و کرسنک

سابقه و هدف: دام مازاد یکی از اصلی ترین عامل تخریب مراتع است. اکثر مراتع کشور دارای دام و دامدار مازاد هستند و از گذشته تاکنون سیاست برخورد با دامدار و دام مازاد با استفاده از برخوردهای قهری و مجازات های قانونی نتوانسته است به طور کامل این مشکل را بر طرف کند و همچنان دام مازاد و دامدار غیرمجاز در عرصه مراتع باعث تخریب پوشش گیاهی شده و می شود. رویکرد اقتصادی پرداخت بابت خدمات اکوسیستم در ازای کاهش دام می تواند به احیای اکوسیستم های مرتعی در حال تخریب کمک کند. تعیین تمایل به دریافت مرتعداران جزء اولین گام های لازم برای حرکت به سمت این رویکرد است. مواد و روش‌ها: در این تحقیق در جامعه آماری دامداران مجاز دارای دام در مراتع منطقه بارده و کرسنک در شهرستان بن استان چهارمحال و بختیاری پس از طبقه‌بندی دامداران، در هر طبقه نمونه‌گیری و مصاحبه بصورت تصادفی انجام شد. جمع‌آوری اطلاعات از طریق مصاحبه منظم و هدایت شده و پرسشنامه صورت گرفت. در این بخش دو سناریو مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. سناریو اول بر اساس پرسشنامه، سود سالانه هر راس دام مولد گوسفند و بز مستقیماً از مرتعدار سوال شد. در سناریو دوم درآمد خالص حاصل از هر واحد دامی در سیستم مرتعداری متکی به مرتع با محاسبه هزینه ها و درآمدها، محاسبه و میزان درآمد از دست رفته مرتعدار به ازای کاهش یک واحد دامی تعیین شد. دو مقدار محاسبه شده در سناریوها با هم مقایسه و سناریو دوم که دقیق‌تر به عنوان مقدار کمی جهت تعریف و توصیف بهتر اثر کاهش دام بر درآمد افراد، به پاسخگویان معرفی شد. تمایل به دریافت مرتعداران به ازای کاهش دام با ابزار پرسشنامه ارزیابی شد. به منظور تعیین تمایل به دریافت مرتعداران به ازای حذف دام از روش ارزش گذاری مشروط و تابع لوجیت استفاده شد. با بررسی قوانین و دستورالعمل های موجود، بروش تحلیل محتوی نقش و جایگاه قوانین در پرداخت بابت خدمات اکوسیستم مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج: نتایج نشان داد 71.4 درصد از مرتعداران با طرح پرداخت به ازای کاهش دام موافق هستند و تمایل به دریافت مرتعداران به ازای حذف یک راس گوسفند و بز مولد به‌ترتیب ارقام 7265 و 6462 هزار ریال در سال است که کمتر از سود خالص هر واحد دامی است. سهم مرتع از درآمد خالص یک راس گوسفند مولد و یک راس بز مولد در شرایط بهره برداری مجاز که طبق ضوابط قانونی یکصد روز تعیین شده به‌ترتیب 1990 و 1770 هزار ریال تعیین شد. در شرایط بهره‌برداری موجود، میزان وابستگی دام به مرتع در طول سال 44.4 درصد است. خروجی های حاصل از مدل لوجیت نشان می دهد تمایل به دریافت مرتعداران با قیمت پیشنهادی افزایش می یابد (p=0.00) و ارتباط معنی‌داری بین تمایل به دریافت و تعداد دام مولد (p<0.01) وجود دارد. دستورالعمل شرایط و ضوابط بهره‌برداری از مراتع، در 5 نوبت تهیه و مورد بازنگری قرار گرفته است. شیوه نامه اجرایی محاسبه حقوق عرفی مرتعدار نیز با تصویب آیین نامه اجرایی آن توسط هیئت وزیران در سال 1391 طی 3 نوبت در سال های 1395 و 1398و 1399 تهیه و بازنگری شده است. با تحلیل محتوی این دستورالعمل ها مشخص می‌شود به‌طور مستقیم به جایگاه پرداخت بابت خدمات اکوسیستم اشاره نگردیده است. نتیجه‌گیری: مقایسه بین سناریوی اول و دوم نشان داد که درآمد خالص یک واحد دامی در سناریو اول بیشتر از سناریو دوم است و علت این تفاوت را می توان به اثر درآمدی مرتبط دانست یعنی هرچه مبلغ بالاتر توسط مرتعداران در نظر سنجی ابراز شود منفعت بیشتری را کسب می کنند. حداقل پرداخت بابت خدمات اکوسیستم سود ناشی از هر واحد دامی یا همان هزینه فرصت دامداری در مرتع است. بررسی قوانین و دستورالعمل های صادره در بخش مرتع نشان داد تاکنون قانون یا دستورالعملی در ارتباط با پرداخت بابت خدمات اکوسیستم مرتع در ازای حذف دام تصویب نشده وحتی در تعاریف قانونی به این موضوع اشاره نشده است.

The Rangeland users’ Willingness to be paid for reduction of grazing pressure in Bardeh and Karsanak Rangelands

Background and objectives: Over grazing is one of the main causes of rangeland degradation. This problem exist all over the country and during the time and has not been solved by using legal punishments. Lack of attention to grazing capacity has led to the destruction of vegetation. The Payment for Ecosystem Services (PES) for the reduction stock numbers can contribute to rehabilitation of rangeland ecosystems which are getting degraded. An important element of running PES is the Willingness to Accept (WTA) by the rangeland utilizers.Methodology: the study is conducted in Bardeh and Kresnak regions in Ben city of Chaharmahal va Bakhtiari province. Ranchers were classified and samples to be interviewed were determined. Data were collected through regular and guided interviews and questionnaires. Then two scenarios were created and analyzed. Scenario one was based on the annual profit of each sheep and goat. In the second scenario, the net income from each animal unit was determined by calculating costs and revenues, and the amount of pastoral income decline due to the elimination of one animal unit was determined. The two values ​​calculated in the scenarios were compared and the second scenario, which was more accurate as a quantitative number, was introduced to the respondents. The willingness to pay (WTA) of ranchers in return for the grazing livestock elimination was determined by conditional valuation method (CVM), using the logit function. Role of the law and Existing instructions on PES was investigated by Content analysis method.Results: Results showed that 71.4% of ranchers agree with PES in return for the grazing livestock reduction. The value of one productive sheep and goat are determined to be 7265 and 6462 thousand Iranian Rials per year, respectively which is lower than the net income per animal unit. The share of the pasture from the net income of a sheep and a productive goat in the permitted utilization conditions, which are set for one hundred days, is 1990 and 1770 thousand Rials, respectively. In the current utilization conditions, the dependence of livestock on rangeland during the year is 44.4%. The outputs of the logit model show that the WTA ranchers increase with the bid price (P = 0.00). There is significant relationship between WTA and the number of grazing livestock (P<0.01). Instructions for terms of rangeland utilization have been prepared and reviewed 5 times. The executive procedure for calculating the customary rights of ranchers has also been prepared and revised by the Cabinet of Ministers in 1391 in 3 times, in 1395, 1398 and 1399, with the approval of its executive regulations. An analysis of the content of these guidelines reveals that is not mentioned payment for ecosystem services.Conclusion: A comparison between the first and second scenarios shows that the net income of an animal unit in the first scenario is higher than the second. That goes back to the rancher rsquo;s assumption in the interview that they will gain more benefits if they claim more animal unit. The minimum level of Payment for Ecosystem Services per animal unit should be equal to that of the profit per animal unit. Investigation of the laws and regulations related to the rangeland shows that yet no law or regulation have been enacted in terms of the PES, in return for the elimination of grazing livestock and even it has not been mentioned in legal terms.