اثر ارتفاع،حلال،نوع اندام گیاه و روش استخراج بر برخی ویژگی های فیتوشیمیایی گا ماهور تماشایی در مراتع چهارباغ استان گلستان

سابقه و هدف: استفاده از گیاهان دارویی مراتع به جهت اثرات درمانگری و صنعتی آنها بسیار با اهمیت است. میزان کمی و کیفی مواد موثره موجود در گیاهان در هر منطقه تحت تاثیر عوامل محیطی و تنش های اکولوژیک در آن منطقه است. همچنین از مهمترین عواملی که در استخراج مواد موثره گیاهان مورد توجه قرار می‌گیرد، حلال است که انتخاب آن به قسمت‌های مختلف یک گیاه و نیز مواد متشکله آن بستگی دارد. اندام‌های گیاهی و سیستم های حلالی انتخاب شده می تواند روی کمیت و نوع ترکیبات جدا شده تاثیرگذار باشند. هدف تحقیق حاضر بررسی موارد مذکور در خصوص گل ماهور تماشایی می باشد.مواد و روش: ابتدا رویشگاه گل ماهور تماشایی در مرتع چهارباغ استان گلستان شناسایی شد و سپس در نقاط معرف رویشگاه نمونه‌برداری از اندام‌های گل و برگ این گونه از طبقات ارتفاعی 2100 - 2300 - 2500 - 2700 متری در سه تکرار جمع آوری گردید. در هر نقطه معرف با توجه به پراکنش، ابعاد و ضریب تغییرات تاج پوشش گونه گل ماهور، تعداد 30 پلات مستقر گردید. نمونه‌ها پس از پاکسازی در هوای آزاد، به مدت 24 ساعت در دمای 45 درجه سانتی گراد در آون قرار گرفتند و سرانجام در پاکت های کاغذی نگهداری و جهت ارزیابی برخی خصوصیات فیتوشیمیایی همچون میزان فنل کل، فلاونویید کل و فعالیت آنتی‌اکسیدانی به آزمایشگاه انتقال داده شدند و با حلال های اتانول و متانول و با دو روش عصاره‌گیری شامل خیساندن و استفاده از ریزموج فراصوت عصاره‌گیری شدند. نتایج: بنابر نتایج بیشترین میزان فنل کل (119.46 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) دراندام گل، ارتفاع 2100 متر، حلال اتانول و روش عصاره‌گیری با ریزموج فراصوت، بیشترین میزان فلاونویید کل (31.07 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) در اندام برگ، ارتفاع 2100 متر، حلال متانول و روش عصاره‌گیری با ریزموج فراصوت و بیشترین میزان فعالیت آنتی‌اکسیدانی (81.49 درصد) در اندام گل، ارتفاع 2100 متری، حلال اتانول و عصاره‌گیری به روش خیساندن مشاهده شد. همچنین تجزیه واریانس میزان ic50 نمونه‌ها نشان داد که قدرت مهار کنندگی رادیکال‌های آزاد dpph به تنهایی یا اثر متقابل، در p<0.01)) تفاوت معنی داری داشت. نتایج مقایسه میانگین سه عامل ارتفاع، اندام و حلال بر میزان ic50 نمونه‌ها نشان داد که گونه گیاهی مورد مطالعه در ارتفاع 2500 متری، در اندام گل و با نوع حلال متانول بیشترین میزان ic50 و به تبع آن کمترین میزان فعالیت آنتی‌اکسیدانی را دارا است.نتیجه‌گیری: با توجه به پراکنش گل ماهور در مناطق کوهستانی، به نظر می رسد گرادیان ارتفاعی، نحوه استخراج و نوع اندام گیاهی تاثیر قابل توجهی در متابولیت های ثانویه مورد بررسی و خواص آنتی‌اکسیدانی این گیاه دارد؛ لذا به منظور تولید، بهره برداری، فراوری و استفاده از مواد موثره گیاه speciosum verbascum در ترکیبات دارویی توجه به موارد مذکور توصیه می گردد.

Investigation on changes in some quantitative, morphological and physiological parameters of (Verbascum thapsus) in various elevation classes in Hezar Jarib

Background and purpose: The use of rangeland medicinal plants and their active ingredients have recently been considered due to their therapeutic and industrial use. The quantity and quality of active ingredients in plants are influenced by environmental factors and ecological stresses of the area. One of the most important factors in extracting the active ingredients of plants is solvent, the choice of which depends on the different parts of a plant and its constituents. Plant organs and solvent systems can affect the quantity and type of compounds extracted. The purpose of this study is to investigate these cases on Verbascum speciosum.Methods: The habitat of Verbascum speciosum in Chaharbagh rangelands was first identified, then flower and leaf samples of the species were collected from altitude classes of 2100 2300 2500 2700 meters in three replications. According to the distribution, dimensions and coefficient of variation of canopy cover, 30 plots were established. After purification in the open air, the samples were placed in an oven at 45 ° C for 24 hours. Finally, they were stored in paper bags and transferred to a laboratory to evaluate some phytochemical properties such as total phenol content, total flavonoids and antioxidant activity. Samples were then extracted with ethanol and methanol solvents by two extraction methods including soaking and using microwave ultrasound. Results: According to the results, the highest amount of total phenol (119.46 mg / g dry weight)was found in flower organs taken at height of 2100 m, ethanol solvent, and microwaveultrasonic extraction method, the highest amount of total flavonoids (31.07 mg / g dry weight) In leaf limb of height 2100 m, methanol solvent, and microwaveultrasonic extraction method and the highest amount of antioxidant activity (81.49%) was observed in flower limb, 2100 m height, ethanol solvent and extraction method by soaking. Also, analysis of variance of IC50 of the samples showed that the inhibitory power of DPPH free radicals alone or interaction was significantly different at P <0.01). The results of comparing the mean of three factors of height, limb, and solvent on the IC50 level of the samples showed that the studied plant species at 2500 m altitude, in the flower limb, and with methanol solvent type has the highest IC50 and consequently the lowest antioxidant activity.Conclusion: Considering the distribution of Verbascum speciosum in mountainous areas, it seems that the altitude gradient, extraction method and type of plant organs have a significant effect on the secondary metabolites, and antioxidant properties of the plant. Therefore, these factors must be considered to produce, exploit, process, and use the active ingredients of Verbascum speciosum in medicinal compounds.