مدل‌سازی پراکنش مکانی رویشگاه گونه دارویی قره‌قات (vaccinium arctostaphyllus l.) با روش رگرسیون لجستیک در مراتع شهرستان نمین- اردبیل

ارزیابی روش‌های مختلف مدل‌سازی جهت تعیین رویشگاه بالقوه گیاهان و برنامه‌ریزی‌های متناسب برای اعمال سیاست‌های حفاظتی و احیایی ضروری است. در این مطالعه به منظور مدل‌سازی پراکنش رویشگاه گونه نادر قره‌قات، نمونه‌برداری از مناطق حضور و عدم‌حضور آن در 8 رویشگاه با روش تصادفیسیستماتیک در فصل رویش انجام شد. هم‌چنین، اطلاعات طول و عرض جغرافیایی و عوامل فیزیوگرافی گونه مورد نظر در هر رویشگاه با استفاده از دستگاه gps با تعداد 40 مشاهده ثبت شد و نمونه‌های خاک از عمق 300 سانتی‌متری (عمق فعال ریشه‌دوانی) جمع‌آوری شدند. سپس برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک از قبیل ph، قابلیت هدایت الکتریکی، بافت خاک، آهک، پتاسیم محلول، منیزیم، سدیم محلول، ماده آلی ذره‌ای، فسفر قابل‌جذب، بی‌کربنات محلول و درصد رس، سیلت و شن در آزمایشگاه اندازه‌گیری شدند. در گام بعد برای تعیین ارتباط بین عوامل محیطی و پراکنش گونه قره‌قات از رگرسیون لجستیک استفاده شد. نقشه عوامل محیطی موثر بر پراکنش گونه مورد نظر با استفاده از روش آمار مکانی idw به منظور ارزیابی روش‌های درون‌یابی تهیه شد. برای ارزیابی میزان تطابق نقشه پیش‌بینی با نقشه واقعی از شاخص کاپا استفاده شد. نتایج حاصل از روش رگرسیون لجستیک نشان داد که مهم‌ترین عوامل موثر بر پراکنش قره‌قات در منطقه، شیب دامنه، جهت جغرافیایی تبدیل‌شده، فسفر و سیلت می‌باشد. به‌طوری‌که حضور گونه با شیب، فسفر و درصد سیلت رابطه مستقیم دارد و در جهت جغرافیایی غرب و جنوب غرب افزایش می‌یابد. هم‌چنین نتایج رگرسیون لجستیک به‌صورت هم‌پوشانی مناطق حضور گونه با شیب و جهت نشان داد که این گونه در شیب زیاد و جهت غرب و جنوب غرب پراکنش دارد. هم‌چنین، میزان تطابق نقشه پیش‌بینی با نقشه واقعی رویشگاه، در سطح خوب (0.65:kappa index) ارزیابی شد. به‌طور کلی نتایج نشان داد که روش رگرسیون لجستیک قادر است برای رویشگاه منحصر به فرد گونه قره‌قات، مدل پیش‌بینی خوبی را فراهم آورد. نتایج این مطالعه می‌تواند در جهت شناسایی و ارزیابی رویشگاه‌های مستعد این گونه و امکان حفاظت، تکثیر و پرورش آن به‌عنوان یک گیاه دارویی نادر و بومی مورد استفاده قرار گیرد.

Habitat assessment for Vaccinium arctostaphyllus L. by logistic regression method in the rangelands of Namin-Ardabil.

To assess the potential habitat of plants and appropriate planning for conservation and restoration policies the best fitted method should be used. In order to model the habitat distribution of the rare species of Vaccinium arctostaphyllus L., within the eight habitats of the plant, two place, with and without the species, were selected. Randomsystematic method in the growing season was used. Data on different factors such as latitude and longitude, physiography of each habitat were recorded using GPS at 40 point. Soil samples were collected from a depth of 030 cm (active rooting depth). Then some physical and chemical properties of soil such as pH, electrical conductivity, soil texture, lime, soluble potassium, magnesium, soluble sodium, particulate organic matter, absorbable phosphorus, soluble bicarbonate and percentage of clay, silt and sand were measured in the laboratory. In the next step, logistic regression was used to determine the relationship between environmental factors and the distribution of V. arctostaphyllus L. Map of environmental factors affecting the distribution of the species was prepared using IDW spatial statistics to evaluate the interpolation methods. The Kappa index was used to assess the matching of forecasted map and the ground truth. The results of logistic regression showed that the most important factors affecting the distribution of V. arctostaphyllus L. were slope, geographical direction, phosphorus and silt. Presence of the species negatively is related to the geographical direction. Overlapping of the areas showed that these species are distributed in high slope and west and southwest direction. Also, the compliance of the forecast map with the actual habitat map was assessed at a good level (Kappa index: 0.65). In general, the results showed that the logistic regression method is able to give a good prediction for the habitat of the V. arctostaphyllus L. species. The results of this study could be used to identify and evaluate the susceptible habitats of this species and the possibility of conservation, reproduction and breeding as a rare and native medicinal plant.