ارزش غذایی گونه‌های گیاهی غالب مراتع کجه و چاهنو فردوس، خراسان جنوبی

مراتع به‌‌عنوان یکی از منابع پایه تولیدی، جایگاه خاصی در تامین علوفه مورد نیاز دام کشور دارند. با توجه به نقش خصوصیات کیفی علوفه بر تعیین ظرفیت چرای مرتع، هدف از تحقیق حاضر، ارائه مقادیر ارزش غذایی گونه های گیاهی غالب مراتع کجه و چاهنو شهرستان فردوس شامل علف استپی (stipa barbata)، بهمن (stipa capensis)، زول (eryngium billardieri)، درمنه کوهی (artemisia aucheri boiss) و قیچ (zygophyllum atriplicoides) می باشد. بدین منظور در هر تیپ گیاهی، سه توده معرف در نظر گرفته شد و در داخل آنها از 10 پایه گیاهی مرتبط با هر یک از گونه‌‌ها، در مرحله گلدهی نمونه‌‌برداری انجام شد. سپس درصد پروتئین خام (cp)، درصد الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (adf)، درصد الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ndf)، درصد ماده خشک قابل هضم (dmd) و مقدار انرژی متابولیسمی (me) گونه‌‌ها و مقادیر عناصر معدنی شامل سدیم، کلسیم، منیزیم و پتاسیم آنها، توسط روش های مرسوم آزمایشگاهی اندازه گیری شد. به منظور مقایسه ارزش غذایی گونه های گیاهی با یکدیگر از آزمون تجزیه واریانس (anova) استفاده شد. نتایج نشان داد که بین درصد پروتئین خام و مقادیر سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم در گونه های گیاهی اختلاف معنی داری وجود دارد (0.01≥p). درصد پروتئین خام و درصد adf و مقدار انرژی متابولیسمی تمامی گونه‌‌های گیاهی بیشتر از مقدار تقریبی سطح بحرانی آن برای تامین نیاز روزانه یک واحد دامی در حالت نگهداری است. درمنه کوهی دارای بیشترین درصد کلسیم (2.5 درصد) و منیزیم (0.88 درصد) و قیچ، دارای بیشترین درصد پروتئین خام (18.64 درصد) و پتاسیم (1.03 درصد) است. از این‌رو در بین گونه‌‌های موجود در ترکیب گیاهی مراتع مورد پژوهش، قیچ بیشترین ارزش غذایی را دارد.

1 Nutritive value of dominant rangeland plant species in Kaja and Chahno, Ferdows, South Khorasan

Rangelands, as one of the basic sources of production, have a special place in supplying livestock feed requirements. Considering the role of nutritive value characteristics on determining grazing capacity, the aim of this study was to compare nutritive value of Stipa barbata, Stipa capensis, Eryngium billardieri, Artemisia aucheri and Zygophyllum atriplicoides in rangelands of Kaja and Chahno ,Ferdows, South Khorasan province. For this purpose, in the each plant type, 3 representative areas were selected and inside them, 10 individuals of each species were cut at the flowering stage. Then, nutrition value indices such as Crude Protein (CP), Acid Detergent Fiber (ADF), Neutral Detergent Fiber (NDF), Dry Matter Digestibility (DMD), Metabolizable Energy (ME) and Digestible Energy (DE), as well as Sodium (Na), Calcium (Ca), Magnesium (Mg) and Potassium (K) in aerial parts of the plant species were determined by conventional methods in the laboratory. Analysis of variance (ANOVA) was used to compare the studied characteristics between the plant species. The results showed that there was a significant difference between the amount of CP, Na, K, Ca and Mg in the studied plant species (p le;0.01). Average CP, ADF and ME values were higher than those of critical limits to meet animal maintenance. Artemisia aucheri has the highest amount of Ca (2.5%) and Mg (0.88%) and Zygophyllum atriplicoides has the highest CP (18.64%) and K (1.03%), so it is the highest quality plant species in the rangelands of Kaja and Chahno, Ferdows.