اثر تراکم خاک بر رشد طولی ریشه گونه‌های مرتعی ferula gummosa، agropyron elongatum، medicago minima، atriplex canescens و atriplex lentiformis

فشردگی خاک باعث کاهش خلل و فرج خاک و درپی آن کوچک‌تر شدن قطر مجاری موئینه خاک می‌شود. این امر دسترسی گیاه به مواد معدنی و آب منفذی را محدود می‌سازد. از اینرو ارزیابی تراکم خاک به‌منظور بهبود روش‌های مدیریتی در مراتع و زمین‌های کشاورزی و همچنین کاهش مشکلات ناشی از تراکم در محیط زیست و تولید محصول ضروری است. در این پژوهش اثر تراکم خاک بر روی رشد ریشه پنج گونه‌ مرتعی ferula gummosa، agropyron elongatum، medicago minima، atriplex canescens و atriplex lentiformis در مقیاس آزمایشگاهی بررسی شد. ابتدا با استفاده از ضربات چکش سه سطح تراکم (تخلخل 36، 47 و 56 درصد) در یک خاک لومیرسی در مقیاس گلدانی تهیه شد. در مرحله بعد، از هر گونه مرتعی انتخاب شده سه عدد بذر در داخل هر گلدان با تکرار سه تایی کشت شد. پس از گذشت یک دوره 60 روزه، طول ریشه‌های فرعی و اصلی برای هر کدام از نمونه‌ها اندازه‌گیری‌شد. به منظور آنالیز آماری داده‌ها از آزمون تجزیه واریانس یک‌طرفه استفاده‌شد. نتایج این پژوهش نشان‌داد که بین میزان تراکم خاک و رشد ریشه‌های فرعی و اصلی تمامی گیاهان مرتعی مورد مطالعه یک رابطه خطی وجود دارد. به‌طوریکه با کاهش میزان تراکم، رشد ریشه‌های فرعی و اصلی افزایش یافته ‌است. مقایسه رشد ریشه‌های اصلی و فرعی گیاهان مورد مطالعه نشان‌داد که رشد ریشه اصلی گیاه a. canescens در تمامی شدت‌های تراکم بیشتر از سایر گیاهان بوده‌است. علاوه بر این a. canescens تنها گیاهی است رشد ریشه‌های فرعی آن در تخلخل‌های مختلف اختلاف معنی‌دار با هم ندارد. همچنین در دو گیاه m. minima و a. lentiformis بین رشد ریشه‌های اصلی آنها در تمامی شدت‌های تراکم خاک اختلاف معنی‌داری وجود ندارد. نتایج این پژوهش نشان داد که با کاهش میزان تراکم خاک، درصد فراوانی ریشه‌های فرعی افزایش یافته است. بیشترین درصد فراوانی اندازه‌گیری‌شده در تمامی گیاهان مربوط به ریشه‌های فرعی بین 10 سانتی‌متر در تخلخل 56 درصد می‌باشد. از این‌رو با افزایش میزان تخلخل و در پی آن افزایش خلل و فرج خاک، شرایط برای رشد طولی ریشه‌های گیاهان مرتعی فراهم‌تر می‌شود. اگرچه که نرخ تغییرات در ریشه‌های فرعی به مراتب بیشتر از ریشه اصلی می‌باشد.

Soil compaction effect on the longitudinal root growth of Ferula gummosa, Agropyron elongatum, Medicago minima, Atriplex canescens, and Atriplex lentiformis

Soil compaction reduces pore space in the soil and subsequently diminishes the diameter of capillary tubes in the soil. This limits the plantchr('39')s access to minerals and pore water. Hence, it is necessary to evaluate soil compaction in order to improve rangeland rsquo;s management as well as agricultural lands. In this study, soil compaction effect on root growth of five rangeland plant species, Ferula gummosa, Agropyrin elangatum, Medicago minima, Atriplex canescens and Atriplex lentiformis, at laboratory scale was investigated. First, three soil compaction levels (0.36, 0.47 and 0.56 persentage of porosity) for a loamclay soil were provided using hammer dropping method within plastic pots. In the next step, three seeds from each species were cultivated in each plastic pot with three replications. After a period of 60 days, the length of main and subsidiary roots were measured. One way ANOVA test method was used for statistical analysis of data. Results shows a linear relationship between soil compaction and growth of main and subsidiary root for cultivated species. So, with decreasing in soil compaction degree, the growth of main and subsidiary root was significantly increased. Comparison of main and subsidiary root growth of the studied plant species showed that the growth of main root of Atriplex canescens was higher than other species in all soil compaction levels. Moreover, Atriplex canescens was only species in which its subsidiary roots length was not significantly different in all soil compaction levels. Also, in two plant species of Medicago minima and Atriplex lentiformis, there is not significantly different between the growth of their main roots in all soil compaction levels. Results showed that subsidiary root number increased with reducing soil compaction. The highest percentage of measured frequency in all plants is related to the subsidiary roots of 0100 cm in porosity of 56%. Therefore, by increasing the amount of porosity and consequently increasing soil porosity, the conditions for longitudinal growth of the roots of rangeland plants are provided. However, the rate of root growth changes in the subsidiary roots is far greater than the main root.