تاثیر نوع گونه بوته بر تنوع و غنا گونه‌های گیاهی موجود در ترکیب بانک بذر خاک زیراشکوب (مطالعه موردی: مراتع چنارناز شهرستان خاتم استان یزد)

بانک بذر خاک می تواند تجدید حیات طبیعی اکوسیستم‌های مرتعی را تسهیل نماید. این بانک معمولا تحت تاثیر گونه های گیاهی موجود در محل است. تحقیق حاضر به منظور بررسی تاثیر تاج پوشش گونه های بادام کوهی(amygdalus scoparia) ، دافنه (daphne mezereum) و آبنوس (ebenus stellata) برتنوع و غنا بانک بذر خاک زیر اشکوب آن ها در مراتع چنارناز شهرستان خاتم استان یزد انجام شد. پانزده پایه (تعداد تکرار) از هرکدام از گونه های چوبی انتخاب و از زیر تاج پوشش آنان یک نمونه خاک (شامل 10 عدد اوگر) از عمق 50 سانتی متر توسط اوگری به قطر 5 سانتی متر برداشت شد. به منظور مقایسه و به‌عنوان یک تیمار کنترل، در بیرون تاج پوشش نیز نمونه‌برداری به همان روش انجام شد. تنوع و غنا بانک بذر خاک در نمونه ها، با کشت به مدت 6 ماه در گلخانه دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس اندازه‌گیری شد. غنا از طریق شمارش تعداد گونه های گیاهی به‌علاوه شاخص های مارگالف و منهینگ به‌دست آمد. تنوع از طریق شاخص های سیمسون و شانونواینر احتساب شد. نتایج آنالیز واریانس یک‌طرفه نشان داد که به‌طور کل مقادیر میانگین شاخص های غنا و تنوع در زیر تاج پوشش سه گونه چوبی a. scoparia،d. mezereum ، e. stellata به طور معنی داری بیشتر از بیرون تاج پوشش بود. همچنین بیشترین مقادیر شاخص های غنای مارگالف (2.12) و منهینیگ (1.48) و شاخص های تنوع شانون واینر (1.59) و سیمسون (72/) در زیر تاج پوشش e. stellata وجود داشت. نتایج این تحقیق نشان داد که تاثیر مثبت تاج پوشش گونه های اشکوب فوقانی بر بانک بذرخاک نه تنها به حضور آنها بستگی دارد، بلکه به نوع گونه در این اشکوب نیز بستگی دارد. همچنین گونه های اشکوب فوقانی شامل بوته ای‌ها و درختان دارای اهمیت زیادی است زیرا می تواند منبع مهمی از بذور در خاک زیراشکوب خود برای احیای این مراتع بشمار رود. بنابراین حفظ این گونه ها با اولویت e. stellata در منطقه مورد مطالعه توصیه می گردد.

Effect of shrub type on species diversity and richness of soil seed bank in semiarid regions (case study: Chenarnaz rangelands, Khatam city, Yazd province)

Soil seed bank can facilitate natural regeneration of rangeland ecosystems. This bank is usually influenced by local plant species. This study was conducted to investigate the effect of canopy cover of three shrubs (Amygdalus scoparia, Daphne mezereum and Ebenus stellata) on the diversity and richness of soil seed bank under their canopies in Chenarnaz rangelands, Khatam city, Yazd province. Fifteen individuals of each shrub were selected and one soil sample including 10 cores was taken from each subcanopy along with a control treatment outside the canopy from 05 cm soil depth by auger, 5 cm in diameter. Diversity and richness of soil seed bank in soil samples were estimated using germination method in the greenhouse located in Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modares University. Species richness was obtained by counting the number of plant species in each sample as well as the Margalef and Manhinick indices. Species diversity was calculated using the Simpson and ShannonWeiner indices. The results of oneway ANOVA showed that the mean values of richness and diversity under the canopy of A. scoparia, D. mezereum and E. stellata were significantly higher than outside the canopies. The highest values of Margalef (2.12) and Manhinick (1.48) richness indices and, Simpson (0.72) and ShannonWeiner (1.59) diversity indices were observed under the cover of E. stellata. We can conclude that the positive effect of upper canopies of woody plants on soil seed bank depends not only on the presence of woody species but also on the type of species in the rangelands. In addition, this canopy of woody plants is important due to its role in soil seed bank reservoir for recovery of herbaceous species with higher potential in E. stellata.