ارتباط برخی عوامل محیطی و حضور گونه‌های دارویی مرتع خوش ییلاق استان گلستان

آگاهی دقیق از روابط بین پوشش گیاهی و عوامل محیطی از موارد لازم برای مدیریت اکوسیستم‌های مرتعی است. تحقیق حاضر به منظور بررسی تاثیر برخی عوامل خاکی و پستی‌بلندی بر پراکنش مهم‌ترین گیاهان دارویی مرتع خوش ییلاق استان گلستان انجام شد. در منطقه مورد مطالعه به منظور ثبت پارامتر‌های گیاهی از قبیل تراکم، فراوانی و درصد تاج پوشش، نمونه‌برداری از پوشش گیاهی به روش تصادفیسیستماتیک از طریق پلات‌گذاری در طول ترانسکت در هر تیپ انجام شد. ارتفاع از سطح دریا، جهت جغرافیایی و میزان شیب در هر پلات استخراج و ثبت شدند. در امتداد هر ترانسکت نمونه های خاک در مرکز 3 پلات (ابتدا، وسط و انتهای هر ترانسکت) و از عمق 0 تا 30 سانتی‌متری برداشت گردید و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک اندازه‌گیری شد. به منظور معرفی موثر‌ترین عامل محیطی در پراکنش گیاهان دارویی، از آنالیز تطبیقی قوس‌گیری شده (dca) و آنالیز تطبیقی متعارفی (cca) در محیط نرم‌افزاری pc ord5 استفاده شد. نتایج cca نشان داد 53 درصد از کل تغییرات توسط محور‌های اول، دوم و سوم قابل توجیه است. عوامل جهت جغرافیایی، ماده ‌آلی و میزان فسفر به ترتیب با میزان همبستگی0.520 ،‌ 0.472 و 0.470 و در محور اول رج‌بندی عامل میزان شیب، درصد رطوبت و درصد رس به ترتیب با میزان همبستگی 0.601، 0.568 و 0.558 در محور دوم رج‌بندی و عامل درصد شن با میزان همبستگی 0.400 در محور سوم رج‌بندی به عنوان موثر‌ترین عوامل بر پراکنش گونه‌های دارویی مرتع خوش ییلاق معرفی شدند. با توجه به اینکه عوامل پستی و بلندی و دو خصوصیت مهم‌ خاک (ماده آلی و درصد رطوبت) بر تغییرات پراکنش گیاهان دارویی اهمیت بیشتری داشتند به نظر می رسد در نظر گرفتن این عوامل در اصلاح و احیاء مرتع با محوریت گیاهان دارویی بتواند نیل به افزایش تولید و بهره‌وری گیاهان مذکور در رویشگاه مورد بررسی را تقویت نماید.

Environmental Factors and the Presence of Medicinal Species in Khosh Yeylagh Rangelands in Golestan Province

Insight into the relationship between plants and environmental characteristics is essential for managing rangeland ecosystems. The present study investigate the effect of soil and topographic factors on the distribution of the most important medicinal plants in Khosh Yeilagh Golestan province. Parameters such as density, frequency and canopy percent were the subjects of the study. Randomsystematic method was used through plots establishment along the transect in the study area. The geolocation and gradient levels, altitude and sea level were measured and recorded. Through each transect, soil samples were taken at the center of 3 plots from 0 to 30 cm depth. Physical and chemical properties of soil were then measured. In order to introduce the most effective environmental factor on distribution of medicinal plants, Detrended Correspondence Analysis (DCA) and Canonical Correspondence Analysis (CCA) were used in PCORD5. The result of CCA showed 53% of the total variation was justified by the first, second and third axes. Elevation, geographic and organic factors with correlation coefficient of 0.520, 0.472 and 0.470, respectively, in the first axis of ordination, the gradient factor with a correlation coefficient of 0.601,0.568 and 0.558 in the second axis and the sand percent factor with a correlation of 0.400 in the third axis of ordination was introduced as the most effective factors on the distribution of medicinal species in khosh Yeilagh. Obviously in future rehabilitation of the rangelands result of the study could improve the production of the medicinal plants.