مقایسه خصوصیات پوشش گیاهی و خاک در دو عرصه قرق و تحت چرا (مطالعه موردی: شمال ‌شرق شهرستان دلفان- لرستان)

هدف از انجام این مطالعه بررسی اثرات قرق بر خصوصیات پوشش گیاهی و خاک در شرایط قرق و تحت چرا در مراتع شمال ‌شرق شهرستان دلفان در استان لرستان بود. بدین‌منظور تعداد 120 پلات 1 در 1 متری در امتداد 12 ترانسکت 100 متری به روش تصادفی سیستماتیک در هریک از مناطق قرق و تحت چرا در نظر گرفته شد. در پلات ها فهرست گونه‌های موجود، تراکم، درصد تاج پوشش، لاشبرگ، سنگ و سنگریزه، خاک لخت و تولید ثبت گردید. نمونه های خاک از ابتدا، وسط و انتهای هر ترانسکت از عمق 300 سانتی متر در منطقه قرق و تحت چرا برداشت شد (36 نمونه در هر منطقه) و در آزمایشگاه برخی از خصوصیات خاک شامل ماده آلی، پتاسیم، فسفر، هدایت الکتریکی، ph و درصد رس، سیلت و شن تعیین شد. برای مقایسه میانگین عوامل مورد بررسی در دو منطقه قرق و تحت چرا از آزمون تی مستقل در محیط نرم‌افزارspssver.18 انجام شد. به منظور تعیین مهم ترین متغیرهای تاثیرگذار بر مناطق قرق و تحت چرا از تجزیه مولفه های اصلی (pca) استفاده شد. نتایج نشان داد، تعداد 132 گونه گیاهی متعلق به 30 تیره و 104 جنس شناسایی شد که در عرصه قرق و تحت چرا به‌ترتیب 124 و 108 گونه موجود بود. درصد تاج پوشش و تراکم گندمیان چندساله، پهن‌برگان علفی و پوشش لاشبرگ در داخل قرق نسبت به خارج قرق افزایش و درصد پوشش بوته‌ای‌ها و خاک لخت کاهش معنی دار داشت (0.01p<). همچنین مقدار تولید و درصد پوشش گیاهان خوشخوراک در منطقه قرق نسبت به منطقه تحت چرا افزایش نشان داد. در منطقه قرق درصد ماده آلی، نیتروژن، فسفر و پتاسیم بیشتر از منطقه تحت چرا (p<0.01) و هدایت الکتریکی کمتر از منطقه تحت چرا بود (p<0.05). نتایج تجزیه مولفه های اصلی نشان داد که ماده آلی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم و هدایت الکتریکی بیشترین تاثیر را در خصوصیات پوشش گیاهی مناطق قرق و تحت چرا دارند.

Comparison of vegetation and soil characteristics in two tracts of rangeland, grazed and non-grazed (Case study: Northeast of Delfan County -Lorestan)

Most of the time intensive grazing affects the lands either its vegetation or soil. This research aimed at determination of the exclosure, i.e. grazing ceased, effect on characteristics of vegetation and soil. Study area is located on northeast rangelands of Delfan County, Lorestan province. For this purpose, 120 quadrates of 1*1 m2 in a randomizedsystematic method of sampling were put along 12 transects of 100 m long. In each quadrate, the list, density, the percentage of canopy cover of the species were recorded in addition, litter, stone and gravel, and bare soil were measured and recorded. Soil samples from the beginning, middle and end of each transect were taken from a depth of 030 cm in the exclosure and under grazing areas (36 samples in each area). Samples were taken to the laboratory and some soil characteristics including organic matter, potassium, phosphorus, electrical conductivity, Acidity and percentage of clay, silt and sand were determined. Independent ttest was used to compare the mean of the studied factors of both areas, in the SPSS18 environment. Principal component analysis (PCA) was used to determine the most important variables affecting exclosure and grazing areas. According to the results, 132 species were identified, belonging to 30 families and 104 genera, of which 124 and 108 species were recorded in the rangelands under exclosure and grazing conditions, respectively. The canopy cover percentage of perennial grasses and forbs as well as litter percentage was higher inside the exclosure. The canopy cover percentage of annual grasses and shrubs as well as bare soil percentage was lower in comparison to outside of the exclosure. The density of perennial grasses and forbs increased, while the density of shrubs decreased inside the exclosure (P<0.01). In addition, a higher production and percentage of palatable plants was obtained from the rangeland under exclosure condition. In the exclosure area, the percentage of organic matter, nitrogen, phosphorus and potassium is higher than the grazing area (P<0.01) and the electrical conductivity is lower than the grazing area (P<0.05). Results of principal component analysis showed that organic matter, nitrogen, phosphorus, potassium and electrical conductivity had the most influence on vegetation characteristics of exclosure and under grazing areas.