کارآیی و بهره‌وری انرژی در دامداری‌های سنتی متکی به مرتع ( مطالعه موردی: مراتع کیاسر، استان مازندران)

در دنیای امروز، انرژی یک مولفه اساسی در پایداری سیستم ها است. در واقع کارآمدی سیستم به کارآیی و بهره وری انرژی وابسته است. نقش کارآیی انرژی با توجه به رشد جمعیت و محدودیت منابع، در تولید محصولات غذایی بسیار پررنگ است لذا بررسی شاخص های انرژی واحدهای تولیدی حائز اهمیت است. از این رو در این مطالعه به بررسی بلندمدت (1386-1398) شاخص های کارآیی و بهره وری انرژی در واحدهای دامداری سنتی در مراتع کیاسر استان مازندران پرداخته شد. بر این اساس سطح مراتع، نوع و روش دامداری و نژاد دام (گوسفند زل) در منطقه تعیین گردید سپس سه منطقه شاخص دامداری و دامدارانی که بیانگر شرایط موجود در منطقه بودند مشخص گردیدند. در مرحله بعد تمامی فعالیت های دام و دامداران جهت تحلیل انرژی مصرفی رصد و به صورت سالانه ثبت شد. با توجه به حجم محصولات دامی، مقادیر انرژی تولیدی و منابع درآمدی تعیین و درآمد سالانه به کمک پرسشنامه و راستی آزمایی محلی برآورد شد. پس از تحلیل انرژی مصرفی و انرژی محصولات تولیدی، کارآیی انرژی واحدهای دامداری سنتی در منطقه به‌طور میانگین در حدود 33.5 درصد برآورد گردید. بهره وری انرژی در هر سه منطقه در طول بازه زمانی مورد بررسی روند یکسانی داشته به‌طوری که در سال های ابتدای روند نزولی و سپس روند صعودی داشته است. طبق انتظار رابطه مثبت و مستقیم میان تغییرات ارزش ستاده و بهره وری انرژی وجود داشته، به‌طوری که نرخ رشد بهره وری کاملا همسو با نرخ رشد ارزش ستاده بوده است. با توجه به اینکه در طول دوره مطالعه وضعیت مراتع همواره مورد توجه قرار داشته و هیچ گونه اثر تخریبی توسط فعالیت های دامداری در عرصه مراتع مشاهده نگردید. لذا با افزایش بهره وری و کارآیی انرژی در این منطقه، می توان زمینه بهبود معیشت روستاییان را فراهم آورد و گامی اساسی در جهت توسعه پایدار روستاها برداشت.

Energy efficiency and productivity in traditional rangeland-based husbandry (Case Study: Kiasar Rangelands, Mazandaran Province)

Energy is a necessary part of system sustainability and the system efficiency. Energy efficiency has a very important role in the food production process as considering population growth and resource scarcity. So, the study of energy indicators for production units seems essential. Therefore, this study analyses energy efficiency and productivity in traditional husbandry in the Kiasar rangelands of Mazandaran province in the period 20072020. Thus, based on the rangelands condition, types, method of animal husbandry, and livestock breed (Zell breed sheep) have been determined. Three main areas in traditional husbandry were identified and afterward, herders of the regionchr('39')s traditional husbandry were selected. All livestock and herderschr('39') activities were monitored and recorded for the estimation of annual energy consumption. The quantity of energy produced and income resources was determined according to the volume of livestock products. The annual income was estimated by filling questionnaires and local verification. Results show that the energy efficiency of selected traditional husbandry is about 33.5% on average. Energy productivity has the same trend in all three regions although in the early years has a down and then an upward trend. As expected, there is a positive and direct relationship between changes in real income and energy efficiency, likewise, the growth rate is completely in line with each other. During the study period, the condition of rangelands was always been considered and livestock activities in rangelands didnchr('39')t cause environmental destruction. Increasing energy productivity and efficiency in this area could improve the livelihoods of the villagers and take a major step towards sustainable rural development.