راهبردهای اجرای رویکرد پرداخت بابت خدمات اکوسیستمی (pes) در مدیریت مراتع استان خراسان شمالی

پرداخت بابت خدمات اکوسیستمی (pes) به‌عنوان رویکرد اقتصادی نوین جهت کاهش تخریب‌های زیست‌محیطی در سرتاسر دنیا مورداستفاده قرار گرفته است اما توجه چندانی به چالش‌های آن در مراتع نشده است. در این مطالعه از رویکرد تحلیل عوامل استراتژیک برای شناسایی و اولویت‌بندی نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای موثر در اجرای رویکرد پرداخت بابت خدمات اکوسیستمی در مراتع استان خراسان شمالی استفاده‌ شده است. اطلاعات موردنیاز از طریق مصاحبه حضوری و تکمیل پرسشنامه با 21 نفر از مدیران و کارشناسان جمع‌آوری شد. نتایج نشان داد که ماهیت اصلی طرح پرداخت یعنی پرداخت بابت ارائه خدمات و تشویق فعالیت‌های بهبوددهنده شرایط مراتع با امتیاز نهایی 0.25 به‌عنوان مهم‌ترین عامل قوت در اولویت اول قرار دارد. وابستگی شدید بهره‌برداران محلی به مراتع و دامداری سنتی نیز با امتیاز 0.14 به‌عنوان مهم‌ترین عامل بازدارنده تشخیص داده شد. همچنین به رسمیت شناختن مالکیت افراد بر مراتع و خدمات اکوسیستمی (امتیاز نهایی 0.19) مهم‌ترین فرصت و تصمیم‌گیری‌های غیرمرسوم در محدوده سامان‌های عرفی (امتیاز نهایی 0.15) مهم‌ترین تهدید از سوی نمونه موردمطالعه ارزیابی شد. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده مشخص شد اگرچه مشکلات متعددی پیش روی اجرای این رویکرد وجود دارد اما pes می‌تواند یکی از گزینه‌های موثر در جهت بهبود شرایط مراتع باشد.

Strategies for implementation of Payment for Ecosystem Services (PES) in Range Management of North Khorasan Province

Payment for Ecosystem Services (PES) Schemes have been globally used as one of the most innovative solutions to reduce environmental degradation, although little attention has been paid to its challenges in rangeland. In this study, strategic factors analytical approach was used to identify and prioritize the strengths, weaknesses, opportunities, and threats affecting the implementation of a PES approach in rangelands of North Khorasan Province. Required information was collected through direct facetoface interview and questionnaire by 21 managers and experts. The results showed that the nature of PES schemes, payments for ecosystem service provisioning and encouraging of rangeland improvement activities with a final score of 0.25, is the most important strength factor. Severe dependence of local stakeholders on rangelands and traditional livestock farming was identified as the most important deterrent with a relative coefficient of 0.14. Also, recognizing ownership of rangelands and ecosystem services (final score of 0.19) and unusual decision making in rangeland traditional sanctums (final score of 0.15) was evaluated as the most important opportunities and threats respectively. Based on the results, it was determined that although there are many obstacles for implementation of PES approaches, but PES can be one of the effective options for improving rangeland conditions.