تحلیل سطح پایداری نظام‌‌ دامداری سنتی وابسته به مراتع روستایی در دامنه‌های جنوبی سهند (مطالعه موردی: شهرستان مراغه، روستای چلان‌سفلی)

اساس دامداری در جامعه روستایی و عشایری، به شیوه سنتی و بهره‌برداری از مراتع، بناشده است. علیرغم سهم بسزای نظام‌ دامداری سنتی وابسته به مراتع روستایی در تولید بخش اعظمی از شیر و گوشت کشور؛ این دامداری‌ها، از شرایط ناپایداری برای ادامه حیات، برخوردارند. لذا پژوهش حاضر، با هدف تحلیل سطح پایداری نظام‌‌های دامداری سنتی وابسته به مراتع روستایی، در چلان‌‌سفلی به‌‌عنوان مراتع روستایی معرف دامنه جنوبی سهند، انجام شد. پژوهش حاضر از جمله پژوهش‌های کمی و ازلحاظ هدف، کاربردی است که با استفاده از پرسشنامه ساختارمند، مصاحبه و مشاهدات مشارکتی، انجام شد. در نهایت، نتایج با استفاده از مدل بارومتر پایداری، از نظر سطوح پنج‌گانه پایداری، تحلیل شدند. نتایج نشان داد که دامداری‌‌های مذکور، به لحاظ پایداری در ابعاد اجتماعی و اقتصادی، با میانگین امتیاز 0.51 و 0.47، در وضعیت پایداری متوسط، قرار دارند و به لحاظ پایداری فنی محیطی، با میانگین امتیاز 0.39، دارای وضعیت ناپایداری بالقوه، می‌‌باشند. در مجموع، دامداری‌‌های‌‌ روستایی موردپژوهش، از نظر پایداری کل، در وضعیت ناپایداری بالقوه، قرار دارند. پائین بودن میزان بهره‌‌وری اقتصادی، مساحت اندک مراتع روستایی درنتیجه تغییر کاربری به اراضی کشاورزی، دیم‌کاری و عدم توجه کامل به بهداشت و مدیریت بیماری‌های دام، باعث کاهش سطح پایداری، شده است؛ بنابراین، برای افزایش سطح پایداری دامداری‌‌های سنتی وابسته به مراتع روستایی، افزایش دانش و آگاهی دامداران در جهت افزایش بهره‌‌وری و تغییر نظام دامداری سنتی به‌نظام دامپروری و دامداری نیمه‌‌صنعتی، از ملزومات اساسی برای تحقق این امر، به شمار می‌‌آید.

Sustainability of traditional animal husbandry in southern parts of Sahand Mountain (Case study: Maragheh county, Chelan-e Sofla Village)

The basis of livestock husbandry in rural and nomadic society is based on the traditional method and exploitation of rangelands. Despite the great contribution of traditional livestock systems in the production of large part of countrychr('39')s needed milk and meat, they are in an instable condition to survive. Therefore, the purpose of this study was to analyze the sustainability level of traditional livestock husbandry among the farmers of Chelane Sofla village in Maragheh. The present study is a quantitative and purposebased research which was conducted using structured questionnaires, interviews and participatory observations. Finally, the results were analyzed by using stability barometer model. The results showed that in terms of socioeconomic sustainability, traditional animal husbandry put the Chelane Sofla villages in moderate class with average of 0.51 and 0.47, respectively, and in terms of environmental technical sustainability, they are placed in unsustainable class with average of 0.39. Low economic efficiency, low level of rural rangelands due to degradation and widespread land use changes, rangelands to agricultural lands are important reason for the current unsustainable situation. Usage of pesticides in agricultural section and lack of attention to animal health and disease management has reduced the sustainability level of the village. Therefore, to increase the level of sustainability, there is an essential need to increase the knowledge and awareness of the farmers to increase productivity and change the system from traditional to semiindustrial animal husbandry systems.