بررسی تغییرات ساختاری و عملکردی پوشش گیاهی دو عرصه قرق و تحت چرا در حاشیه دریاچه ارومیه

مطالعه تغییرات پوشش گیاهی تحت شرایط چرای مداوم و حفاظت از چرای دام در مدیریت آتی رویشگاه های مرتعی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مطالعه اثر قرق بر فاکتورهای پوشش گیاهی، تنوع و یکنواختی گونه ای در مراتع حاشیه دریاچه ارومیه مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور سایت چوپانلو به عنوان محدوده قرق انتخاب و با سایت خاندام به عنوان محدوده چرای آزاد مقایسه گردید. اطلاعات پوشش گیاهی در پلات های دو متر مربعی و به تعداد 30 نمونه از هر منطقه به صورت تصادفی-سیستماتیک جمع آوری گردید. برای مقایسه عوامل پوشش گیاهی، تنوع و یکنواختی گونه ای در دو منطقه قرق و خارج قرق از آزمون t مستقل استفاده شد. نتایج نشان داد که در مناطق نمونه‌برداری 21 گونه متعلق به 20 جنس و 10 تیره شناسایی شدند. عوامل پوشش گیاهی (تراکم پهن برگان علفی، گندمیان، بوته ای ها و کل گیاهان؛ تاج پوشش پهن برگان علفی، گندمیان، بوته ای ها و کل گیاهان) در دو منطقه قرق و تحت چرا تفاوت معنی داری با یکدیگر داشتند و اعمال قرق باعث افزایش در تراکم و تاج پوشش فرم های رویشی موجود شده است. مقدار شاخص‌های غنای مارگالف و منهینیک به ترتیب در داخل قرق 4.36 و 3.29 و در خارج قرق 2.83 و 2.51 بودند و اختلاف آنها در داخل و خارج قرق معنی‌دار بود. مقادیر شاخص های تنوع گونه ای نیز در دو منطقه قرق و تحت چرا دارای اختلاف معنی داری بودند و مقدار شاخص سیمپسون در داخل قرق 0.86 و در خارج قرق 0.66 بود و مقدار شاخص شانون-وینر در داخل قرق 2.31 و در خارج قرق 1.67 بود. اما مقادیر شاخص های یکنواختی گونه ای هیل و پیلو در دو منطقه دارای اختلاف معنی دار نبودند. به‌طور کلی منطقه قرق نسبت به منطقه خارج قرق دارای غنا، تنوع و یکنواختی بیشتری بود. با توجه به نتایج این پژوهش می توان گفت قرق در مراتع حاشیه دریاچه ارومیه با افزایش پوشش گیاهی تاثیرات مثبتی بر تثبیت شن های روان و مقابله با کانون‌های ریزگردها و بیابان‌زایی داشته است.

Structure and functional changes of vegetation under grazing Case of: Urmia Lake

Study of vegetation changes under open grazing system against nongrazing areas provides important information useful for future management of rangelands. In this study, the effect of exclosure on vegetation factors, species diversity and evenness were evaluated in the Urmia Lake surrounding rangelands. Chopanloo is a nongrazing site which was selected as exclosure areas and its vegetation status was compared with Khandam site as an open grazing site. Vegetation information were collected in thirty plots of 2 m2 set for each site within a systematic random design. Vegetation factors measured for the comparison were diversity and evenness. Samples were taken inside and outside of enclosure areas. Independent t tests used as the comparison method. Results showed that 21 species belonged to 20 genera and 10 families were available in the sampling areas. Vegetation factors (density of forbs, grasses, shrubs and total density; canopy cover of forbs, grasses, shrubs and total canopy cover) were significantly different in and out of the exclosure. This shows that aplication of exclosure increases the density and canopy cover of existing vegetative forms. The value of Margalef and Menhinick richness index were 4.36 and 3.29 inside the exclosure and 2.83 and 2.51 outside the exclosure, respectively. Which mean the differences between inside and outside of exclosure were significant. The values of diversity indicators also were significantly different for the two treatments. The Simpson index inside the exclosure was 0.86 and outside the exclosure was 0.66, and the value of the ShannonWiener index inside the exclosure was 2.31 and outside the exclosure was 1.67. But evenness indicator in the two areas was almost the same. In general, the exclosure region had more richness, diversity and evenness than the under grazing region. Results of this study suggests that application of grazing ban policy is effective for the study area. It has positive effect on stabilizing sand calmness of dust.