بررسی اثرات چرای دام اهلی و حیات وحش بر شاخص‌های تنوع گونه‌ای در منطقه استپی سرد استان اصفهان

تنوع گونه های گیاهی همواره متضمن پایداری اکوسیستم در مقابل آشفتگی های محیطی و زیستی است. به منظور بررسی اثر مدیریت چرا بر شاخص های تنوع گونه ای 15 مکان مرتعی تحت چرای دام اهلی و 1 مکان مرتعی در پناهگاه حیات وحش موته (منطقه امن آب باریکه) که تحت چرای حیات وحش ( به ویژه آهو) قرار دارد، انتخاب شدند. نمونه برداری 56 سایت بر اساس فاصله از روستا و آبشخوار در 16 مکان مرتعی در قالب طرح تصادفی سیستماتیک با واحد نمونه‌ برداری ترانسکت خطی و با استقرار 2 ترانسکت 100 متری در جهت عمود بر هم با سه تکرار انجام شد. بر روی هر ترانسکت اطلاعات شامل درصد پوشش گیاهی به تفکیک نوع گونه و فرم رویشی یادداشت گردید. محاسبه شاخص های عددی تنوع، غنا و یکنواختی با استفاده از داده های پوشش و نرم‌افزار past و excel صورت گرفت. مدل های توزیع فراوانی شامل سری لوگ، لوگ نرمال، مدل هندسی و عصای شکسته در هر دو منطقه برازش گردید. نتایج نشان داد میزان تنوع و یکنواختی گونه ای در منطقه تحت چرای حیات وحش نسبت به منطقه تحت چرای دام اهلی بیشتر بوده است، اما در دو منطقه در سطح 5 درصد دارای اختلاف معنی‌داری نبودند. این در حالی است که شاخص غنای گونه ای در منطقه تحت چرای دام اهلی بیشتر بوده است به‌طوریکه شاخص‌های غنای گونه ای منهینگ (2.41) و مارگالف (3.03 ) در منطقه تحت چرای دام اهلی مقادیر بیشتری نسبت به شاخص های غنای گونه ای منهینگ (1.52) و مارگالف (2.12) در منطقه پناهگاه حیات وحش موته داشته و در سطح 5 درصد دارای اختلاف معنی‌داری بودند. نمودار لگاریتمی توزیع رتبه ای فراوانی گونه های هر دو منطقه با شیب تند از مدل عصای شکسته پیروی کرده و نشان می دهد که منطقه دارای گونه های غالب است و افراد با فراوانی متوسط در آن کمتر یافت می شوند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل رج بندی cca، نشان داد که دو منطقه از نظر عامل مدیریت، پوشش گیاهی و شاخص غنای گونه ای به‌طور مناسبی در فضای رج بندی از هم تفکیک شده اند.

Effects of livestock and wildlife grazing on species diversity indices in a cold Steppe region of Isfahan Province

Plant species diversity always implies ecosystem stability against environmental and biological disturbance. In order to investigate the effects of grazing management on species diversity indices, 15 rangelands under livestock grazing and one rangeland under wildlife grazing (especially deer) were selected in the Mouteh Wildlife Sanctuary. On the basis of distance to villages and watering points, fiftysix sites in the rangelands were selected. Sampling method had a randomizedsystematic design, and two 100meter long transects were established perpendicular to each other with three replications in each site. Vegetation percentage was recorded separately for each species type and life form along the transects. Species richness, heterogeneity and evenness indices were calculated from cover data using PAST and Excel software. Parametric diversity indices including log series, log normal, geometric and broken stick were fitted in both livestock and wildlife grazing areas. The results showed that, although the species diversity and evenness in the wildlife area were higher than that of the livestock grazing area, these indices were not significantly different ( alpha; = 5%). According to the results, higher species richness was recorded in the area under livestock grazing. The Menhinick (2.41) and Margalef (3.03) richness indices in livestock grazing areas had significantly higher values compared to Mouteh Wildlife Sanctuary with the Menhinick (1.52) and Margalef (2.12) richness indices ( alpha; = 5%). The logarithmic diagram in the livestock grazing and wildlife grazing areas followed the brocken stick model, indicating the presence of dominant species and limited species with moderate frequency. The result of CCA analysis showed that the two study areas were properly separated from each other in the ordination space in terms of management, vegetation and species richness index.