تاثیرپذیری صفات‌‌گیاهی گونه artemisia fragrans در شدت‌‌های مختلف چرای دام در مراتع کوهستانی گردنه‌‌قوشچی، ارومیه

چرای دام به‌‌عنوان موثرترین عامل در تغییر صفات ‌‌گیاهی در مراتع است که می‌‌تواند عملکرد اکوسیستم را تحت تاثیر قرار دهد. با توجه به اینکه اطلاعات محدودی در خصوص اثر شدت‌‌های مختلف چرای دام بر ویژگی‌های ‌‌گیاهی artemisia fragrans در درمنه‌‌زارهای‌‌ کوهستانی در دسترس می‌‌باشد؛ در این پژوهش، اثر شدت‌‌های مختلف چرا (سبک، متوسط و سنگین) بر صفات ‌‌گیاهی آن مورد بررسی قرار گرفت. بدین‌‌منظور، سه مکان‌‌ مرتعی با شدت‌های مختلف چرای دام، انتخاب و در هر یک از آنها، ضمن اندازه‌‌گیری پوشش‌‌ گیاهی در داخل 60 پلات یک مترمربعی مستقر در امتداد ترانسکت‌‌های 200 متری، تعداد 40 پایه گیاهی با اندازه‌‌های مختلف، انتخاب و صفات‌‌ گیاهی در آنها اندازه‌‌گیری شد. برای مقایسه میانگین صفات‌‌ گیاهی، از تجزیه و تحلیل واریانس یک‌طرفه و آزمون چنددامنه‌ای‌‌‌ دانکن استفاده شد. نتایج بیانگر تفاوت معنی‌‌دار بین زی‌توده ‌‌هوایی، قطر متوسط تاج، ارتفاع، سطح ‌‌تاج و حجم‌‌ گیاه در سه شدت چرایی است. از سویی دیگر، زی‌توده ‌‌زیرزمینی، قطر یقه و سطح ‌‌یقه گیاه در مکان‌‌های مختلف، با همدیگر اختلاف معنی‌‌دار نداشتند. بیشترین و کمترین میانگین زی‌توده‌‌ هوایی به ازای هر پایه، به‌‌ترتیب در مکان با شدت چرای سبک و سنگین برابر 17.9 و 12.4 گرم بود. همچنین بیشترین میانگین زی‌توده‌‌ زیرزمینی با 19.9 گرم به ازای هر پایه و کمترین مقدار با 16.5 گرم به ازای هر پایه به‌‌ترتیب متعلق به مکان‌‌های با شدت چرای سبک و سنگین بود. محاسبه درصد تغییرات صفات در هر یک از مکان‌‌های شدت چرای ‌‌متوسط و سنگین نسبت به مکان چرای‌‌ سبک، نشان داد که همه صفات با روند کاهشی روبرو شده‌‌اند و بیشترین درصد تغییرات‌ صفات، مربوط به مکان چرای ‌‌سنگین است. به‌‌طورکلی با افزایش شدت‌چرا، کاهش صفات قطر و سطح‌‌یقه، کمترین مقدار و برای صفات حجم ‌‌گیاه، قطر متوسط ‌‌تاج و سطح تاج‌‌ پوشش بیشترین مقدار بود. با مطالعه تاثیر شدت ‌‌چرا بر روی گیاهان، می‌‌توان به علایم هشدار‌‌دهنده‌‌ای که باعث تخریب اکوسیستم‌‌های ‌‌مرتعی می‌‌شوند، پی برد.

Response of Artemisia fragrans species to different grazing intensities in mountainous rangelands of Ghardaneh-e-Ghoshchi, Urmia

Grazing of livestock is the most effective factor in changing plant traits in rangelands, which in turn affects the ecosystem functionality. The characteristics change of the Artemisia fragrans species in mountainous Artemisia shrublands for their different grazing intensity effect (light, medium and heavy) were investigates in this study. For the aim of the study, three rangelands under different grazing intensities were selected. Vegetation measurements were done within 60 one square meter plots, located alongside of transects of 200 meters long. Then 40 plants of different sizes were selected and measured. To compare the mean of measured characteristics, oneway ANOVA and Duncanchr('39')s multiple range tests were used. The results showed a significant difference between above ground biomass, average diameter of crown, height, crown surface and plant volume within the selected sites. Underground biomass, collar diameter and collar surface in different locations were not significantly different. The highest and lowest mean of air biomass per plants in two places with light and heavy grazing intensity were 17.9 and 12.4 grams respectively. The highest mean ground water biomass (19.9 grams per base) and the lowest value (16.5 grams per basin) belonged to light and heavy grazing sites, respectively. Trend of changes was negative from heavy to light grazing intensity. In general, the effect of grazing intensity on diameter and collar surfaces change was less than the height, average diameter of crown and crown cover. The result of this study could be used in risk management of rangelands.