ارزش‌گذاری اقتصادی برخی از خدمات اکوسیستم مراتع زاگرسی در استان ایلام

خدمات اکوسیستم های مرتعی مزایایی هستند که جامعه از طبیعت دریافت می کند. اکوسیستم های مرتعی دامنه وسیعی از کالاها و خدمات شامل خدمات تولیدی، خدمات تنظیمی، خدمات فرهنگی و خدمات پشتیبانی حیات را برای بشر فراهم می سازند. در این پژوهش چهار مورد از خدمات اکوسیستم مراتع زاگرسی در حوزه آبخیز میشخاص شهرستان ایلام مورد بررسی و ارزش‌گذاری اقتصادی قرار گرفت. برای محاسبه کارکرد تولیدی مراتع در سال 1397 از روش‌ ارزش‌گذاری مستقیم محصولات دامداری و برای برآورد خدمات اکوسیستمی شامل تولید آب، جلوگیری از فرسایش خاک و ترسیب کربن، به‌ترتیب از مدل تولید آب invest، روش epm و محاسبه کربن کل با نرخ دلار 42000 ریال استفاده گردید. مجموع ارزش هر هکتار از مراتع منطقه برای کل خدمات موردبررسی معادل 121.4 میلیون ریال به‌دست آمد، که بیشتر ارزش در واحد سطح (هر هکتار) مربوط به کارکرد تولید آب (56.6 میلیون ریال)، ترسیب کربن (33.4 میلیون ریال)، حفاظت از خاک (21 میلیون ریال) و کارکرد تولیدی (10.4 میلیون ریال) به‌دست آمد. نتایج نشان داد که کارکرد تولید آب دارای بیشترین ارزش بین سایر خدمات اکوسیستمی مورد مطالعه بوده و 46.6 درصد از سهم ارزش‌گذاری خدمات را به خود اختصاص داد. در ارتباط با جلوگیری از فرسایش خاک نتایج نشان داد که مراتع منطقه قادر هستند مانع از تحمیل حدود 164749 میلیون ریال خسارات ناشی از هدررفت خاک شوند. هر هکتار از این مراتع 31.48 تن کربن در خود ذخیره می کنند که با توجه به سطح زیر پوشش این مراتع کل مقدار ترسیب کربن 246885 تن بوده و دارای ارزشی معادل 262191 میلیون ریال می باشد. مجموع ارزش اقتصادی سالانه تولید علوفه برای دامداری وابسته به مرتع برابر 81978 میلیون ریال به‌ دست آمد (هر هکتار 10.4 میلیون ریال). به‌طور کلی، مراتع منطقه مورد مطالعه از لحاظ خدمات تنظیمی مانند تولید آب و ترسیب کربن از اهمیت بیشتری نسبت به کارکرد تولیدی (دامپروری وابسته به مرتع) برخوردار هستند و حفظ و ارتقاء تامین این‌گونه خدمات غیربازاری در مراتع منطقه هم از جنبه انسانی و هم از جنبه اقتصادی بسیار مهم می‌باشد.

Economic values of some services of Zagros rangelands ecosystem in Ilam province

Rangelands products is multilateral. They directly provide forage, preserve water and regulate soil water absorbance. In the meantime they play major role in carbon sequestration, soil conservation, and so on. In this study, 4 ecosystem services of Zagros rangelands were studied and evaluated economically in the Mishkhas watershed of Ilam city.Some of benefits of rangelands were directly calculated via livestock products method to calculate the rangeland production function. For estimation of other ecosystem services, including water yield, soil erosion and carbon sequestration the InVEST model was used. For water production the EPM was the method. Total carbon sequestration also was calculated in 2018 base on the dollar rate of 42,000 rials. The total value of each hectare of the rangelands in the region is concluded to be 12.41 million rials. The value rates per each hectare could be ranked as the water yield equal to 56.6 million rials, carbon sequestration equal to 33.4 million rials, soil protection equal to 21 million rials and production of forage as 10.4 million rials. As the results shows the highest value among other ecosystem services goes to water production, i.e. 46.6 percent. Rangeland rsquo;s soil erosion production benefit is equal to 164749 million Rials. Also the resulted showed that each hectare of the rangeland sequestrates 31.48 tons of carbon which its value is 262191 million rials while he total annual economic value of forage products was 81978 million Rials. In general, it could be said that the rangelands of the studied area are more important in terms of regulation services such as water production and carbon sequestration than fodder production. Maintaining and enhancing nonmarketable services is very important both from the human as well as the economic point of view.