بررسی و مقایسه عملکرد شیرابه گیاه دارویی آنغوزه شیرین در مراتع تفت استان یزد

با توجه به رتبه اول استان یزد در صادرات آنغوزه شیرین (ferula assafoetida) و به‌منظور مدیریت صحیح رویشگاه های طبیعی این گونه باارزش، این مطالعه در زمینه ارزیابی عملکرد شیرابه در مراحل مختلف تیغ‌زنی تحت تاثیر خصوصیات خاکی در مراتع تفت استان یزد انجام شد. نمونه‌برداری در مناطق نصرآباد و عقابکوه-فیض آباد که جزء رویشگاه های اصلی آنغوزه شیرین در استان یزد هستند، انجام شد. روش نمونه برداری به‌طور کاملاً تصادفی بود. در هر منطقه 20 پایه گیاهی با شرایط مشابه و هم سن (56 سال) انتخاب و بهره برداری از آنها انجام شد. نمونه برداری خاک نیز از عمق cm300 صورت گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم‌افزارهای spssver.16 و excel انجام شد. نتایج نشان داد که پایه های آنغوزه در رویشگاه نصرآباد در مراحل 6، 7، 8، 11، 12 و 13 میزان شیرابه بیشتری داشتند. همچنین میزان شیرابه و کشته کل به‌ترتیب با مقادیر 28.05 و 69.09 در منطقه نصرآباد افزایش معنی داری نسبت به منطقه عقابکوه (به‌ترتیب با مقادیر 21.01 و 55.94) داشت (0.01>p). نتایج حاکی از افزایش معنی دار شیرابه تولیدی در برش 6 و 7 و کشته در برش 8 و 9 در مراحل مختلف برش در هر رویشگاه بود (0.01>p). بررسی پارامترهای خاک نشان داد که درصد سیلت، رس، آهک، مواد آلی، پتاسیم (0.01>p) و فسفر (0.05>p) در رویشگاه نصرآباد افزایش معنی داری نسبت به عقابکوه داشت. در حالی‌که درصد شن کاهش معنی داری را در نصرآباد نشان داد (0.01>p). با توجه به نتایج، تعداد 9 بار تیغ زنی می تواند بهترین پیشنهاد جهت بهره برداری پایدار از مراتع تفت باشد. به‌منظور توسعه گیاه آنغوزه شیرین می توان از گیاهان مرتع نصرآباد (به دلیل عملکرد شیرابه بهتر) برای جمع آوری بذر استفاده نمود و توان اقتصادی مناطق را بالا برد.

Investigation and Comparison of Resin Yield Operation of Sweet Asafetida Medicinal Plant in Taft Rangelands of Yazd Province

Yazd province has the first place of sweet Asafetida (Ferula assafoetida) resin export, proper management of this valuable species natural habitats is very important to the exporters. This study was performed to investigate resin yield at different cutting sequences, 1 to 13 cuts. The soil characteristics was also investigated in Taft rangelands of Yazd province. Samples were taken from Nasrabad and OghabkoohFazeabad regions which are the main habitats of sweet Asafetida in Yazd province. Sampling method was completely randomized. So, 20 plants with the same ages (56) were selected in each regions for the test. Soil samples were taken at depths of 030 cm in each site. Data were analysed in SPSS16 and Excel environments. The results showed that Asafetida plants had have produced more resin in 6, 7, 8, 11, 12 and 13 cutting stages in Nasrabad habitat. The total amount of gum and Keshteh (pieces of cutting root with gum) with 28.05 and 69.09 gr. respectively, had a significant increase in Nasabad compare to Oghabkooh habitat (21.01 and 55.94 gr, respectively) (p<0.01). The results indicated that resin yield in 6 and 7 cuts and Keshteh in 8 and 9 cuts had significant increase in different cutting levels for both habitats (p<0.01). Investigation of soil parameters showed a significant increase of silt, clay, lime, organic matter percentages, potassium (p<0.01) and phosphorous (p<0.05) in Nasrabad habitat compared to Oghabkooh area; while, sand percentage decreased significantly in Nasrabad region (p<0.01). According to the results, nine times cuts is suggested for the sustainable use of Taft rangelands. Nasrabad rangeland plants could be use (because of the better resin yield) for seed collection to develop sweet asafetida and increase the regionchr('39')s economic potential.