شناسایی و تعیین پتانسیل گیاهان دارویی، صنعتی و خوراکی مراتع ییلاقی چهارباغ استان گلستان

عدم شناخت از پتانسیل و توانمندی های مراتع باعث شده تا این منابع برای تولیدات دامی در حد زیادی مورد بهره برداری قرار گرفته و سایر مقوله های بهره برداری از نظر دور نگه داشته شوند. مراتع ییلاقی چهارباغ دارای تنوع گونه ای بالا از گیاهان دارویی می باشد. با توجه به اهمیت گیاهان دارویی در شرایط کنونی، هدف از تحقیق حاضر شناسایی و تعیین پتانسیل گیاهان دارویی، صنعتی و خوراکی مراتع ییلاقی چهارباغ استان گلستان به منظور بهره برداری پایدار است. نقشه نهایی پتانسیل از تلفیق دو معیار پوشش گیاهی و عوامل محیطی و با کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی با استفاده از دستور overlay (هم پوشانی) و عامل محدودکننده در هر پلی گون در سال 1394 تهیه شد. نمونه برداری در تیپ های گیاهی به روش تصادفیسیستماتیک با استقرار سه ترانسکت 100 متری و با اندازه گیری حضور و عدم حضور، درصد تاج پوشش، ترکیب و تولید در پلات های متناسب با نوع پوشش انجام شد. نتایج نشان داد از 184 گونه گیاهی شناسایی شده منطقه 86 گونه دارای اثر دارویی، صنعتی و خوراکی بوده و متعلق به 26 تیره گیاهی می باشند که تیره های lamiaceae،astraceae وfabaceae به‌ترتیب با 22، 19و 10 گونه گیاهی دارای بیشترین فراوانی هستند. همچنین نتایج نهایی مدل پتانسیل نشان داد که 2.72 درصد (221.02 هکتار) دارای پتانسیل بالا (s1)، 57.7 درصد (4686.72 هکتار) دارای پتانسیل متوسط (s2)، 24.28 درصد (1972.89 هکتار) دارای پتانسیل ضعیف (s3) و 15.3 درصد (1242.84 هکتار) بدون پتانسیل (n) می باشد. به طورکلی شاخص اقتصادی تولید و درصد ترکیب گیاهان دارویی از عوامل افزایش دهنده پتانسیل و شیب و کوهستانی بودن منطقه از عوامل کاهش دهنده پتانسیل می باشد. نتایج نشان داد در منطقه می توان با صدور پروانه بهره برداری از گیاهان دارویی برای بهره بردارن دارای پروانه چرا، ضمن کاهش فشار چرای دام؛ به بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی بهره بردار کمک کرد.

Potential of available species in Chhar-Bagh summer rangelands, For medicinal, industrial and edibility use, Golestan Province, Iran

Due to the lack of sufficient knowledge on other potential and capabilities of rangelands, they are overgrazed to provide livestock feed. This is the ignorance of many aspects of benefites one can make of rangeland rsquo;s species. ChharBagh summer rangelands have high diversity in terms of medicinal plants. The aim of this therefore, is to study the potential of medicinal, industrial and ediblability of the plants in ChharBagh summer rangelands, Golestan Province. Which will endup with multiple and more sustainable use of the rangelands. Final rangeland rsquo;s suitability map for 2015, which is the combination of the vegetation and environmental factors, was generated as the result of the study using the overlay function in the Geographic Information Systemchr('39')s environment and by incorporating the limiting factor in each polygon. Samplis were taken from different vegetation types (each as a workunit) by establishing 3 transect of 100m length based on the RandomizedSystematic method. Alongside of each transect the following factors were considered: species frequency, canopy cover and composition. Production of the medicinal, industrial and edible plants were also recorded in quadrats adjusted to the type of vegetation in the area. The results showed that from 184 plant species identified, 87 species are categorized as medicinal, industrial and/or edible plants. These species belong to 26 families, of which Lamiaceae, Astraceae and Fabaceae with 22, 19 and 10 plants species respectively had the highest frequencies. Having three classes of suitabilities, outcome of the suitability model showed that the potential of 2.72 % (221.02 ha) are high (S1), 57.7 %( 4686.72 ha) are medium (S2), 24.28 % ( 1972.89 ha) low (S2) and 15.3% (1242.84 ha) are non suitable lands for usage of medicinal and/or industrial and ediabilities. Generally, Production economic index and percentage of medicinal plant composition are positive factors for the total suitability assessment, while slope gradient and the mountainous nature of the region are among the limiting factors. The results showed that economic benefits of medicinal plants not only mitigates the process of overgrazing but also improves the general economic status of the local peoples.