اثر مرحله رشد و گرادیان ارتفاعی بر کیفیت علوفه گونه دارویی کما (ferula haussknechtii) و امکان استفاده چندمنظوره آن (مطالعه موردی: مراتع سارال)

تعیین کیفیت علوفه گونه های گیاهی در مراحل مختلف رشد، یکی از مهم‌ترین موارد در مدیریت صحیح مراتع می باشد. این پژوهش جهت تعیین و مقایسه ارزش غذایی گونۀferula hausskenchtii h. wolhff ex rech در سه مرحله رشد و سه طبقه ارتفاعی در مراتع باینچوب سارال انجام شد. مقادیر پروتئین خام (cp)، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (adf)، الیاف نامحلول در شوینده خنثی (ndf)، ماده خشک قابل هضم (dmd)، انرژی متابولیسمی (me)، درصد کربوهیدرات های محلول در آب اندام هوایی (wsc)، فیبر خام (cf) و خاکستر (ash)، به عنوان شاخص های کیفیت علوفه، با روش طیف سنجی توسط دستگاه nir اندازه گیری شدند و با مقادیر متناظر آنها در تفاله های حاصل از اسانس گیری، مقایسه شدند. تجزیه واریانس داده ها با استفاده از طرح کامل تصادفی در نرم افزار r صورت گرفت. نتایج نشان داد با افزایش مرحله رشد، مقادیر شاخص های cp، dmd، ash و me کاهش و مقادیر شاخص های adf، wsc، ndf و cf افزایش می یابد. همچنین با افزایش ارتفاع، مقادیر شاخص های cp، dmd، ash و me افزایش و در مقابل، مقدار شاخص cf کاهش می یابد. همچنین مقایسه شاخص‌ها قبل و بعد از اسانس‌گیری در مرحله بذردهی و گلدهی نشان داد بعد از اسانس‌گیری مقادیر شاخص‌های wsc cp، dmd، ash و me کاهش و مقادیر ndf، cf و adf افزایش یافت و در مرحله رشد رویشی مقادیر cp، dmd و me افزایش و adf کاهش یافت. نتایج حاصل از مقادیر شاخص های کیفیت علوفه تفاله های حاصل از فرآیند اسانس گیری، بیانگر امکان استفاده چندمنظوره از این گونه دارویی، علاوه بر اسانس گیری؛ در تامین نیاز غذایی دام‌ها، در فصل غیررشد می باشد.

Effect of Growth Stage and Altitude Gradient on Forage Quality Indices of Ferula haussknechtii H Wolhff ex Rech and its Multiple Use Ability Evaluation (Case study: Saral, Kurdistan)

Determination of forage quality at different phenological stages is one of the most important issues for proper range management. This research was conducted to determine and compare the nutritional values of Ferula hausskenchtii species in three phenological stages namely, vegetative, flowering and seedling. Three altitude above sea levels (1850, 2250 and 2650 meters) and the period before and after extraction were the other treatment applied in Saral rangelands of Kurdistan province. The aerial parts of Ferula hausskenchtii was harvested, dried and powdered in three phonological stages with three replications. Forage quality indices such as: CP, ADF, NDF, DMD, ash, CF, WSC, and ME were analyzed using NIR method. Data were analyzed using a completely randomized design by R software. The results showed that forage quality of this species varies in different vegetative stages, elevation classes and time of essence extraction. As the age of Ferula hausskenchtii increases, the amount of CP, DMD, ASH and ME indices decrease and the amount of ADF, WSC, NDF and CF indices increases. The results also suggest a positive relation between elevation and the amount of CP, DMD, ASH and ME indices. Opposite result was recorded for the relation between the altitude and CF index. Studied species has a maximum crude protein and minimum crude fiber at vegetative stage which is good enough for livestock requirement, Therefore, it is better to harvest this species at this vegetative stage