بررسی اثر گردشگری طبیعی بر پارامتر‌های غنا و تنوع پوشش گیاهی (مطالعه موردی: مراتع کلاشک، استان کرمانشاه)

آگاهی از تنوع زیستی در اکوسیستم های مرتعی می تواند بسیار بااهمیت باشد؛ زیرا در سال های اخیر تنوع زیستی به‌عنوان یکی از مسائل اصلی محیط‌زیست مطرح ‌شده است. نیاز انسان به طبیعت، فشار تخریب روی طبیعت را زیاد کرده به‌طوری‌که این فشار، تنوع زیستی را نیز تحت تاثیر قرار داده است؛ بنابراین می توان اذعان کرد، یکی از عوامل موثر بر تنوع زیستی، توریسم و گردشگری طبیعی می باشد. لذا این پژوهش باهدف بررسی اثر توریسم بر پارامترهای غنا و تنوع گیاهی در مراتع کلاشک استان کرمانشاه انجام گردید. بدین منظور، سه مکان با فشار توریسم زیاد، متوسط و کم انتخاب شدند. این مناطق با توجه به تغییرات پوشش گیاهی، فاصله از جاده و شهر و دسترسی به امکانات رفاهی مشخص و با استفاده از ترانسکت‌های مستقرشده (در مکان معرف هر محدوده، چهار ترانسکت 200 متری و در امتداد هر ترانسکت تعداد 10 پلات یک مترمربعی به شکل تصادفی مستقر گردید و تعداد 40 پلات در هر مکان و درمجموع تعداد 160 پلات در کل منطقه مطالعاتی برداشت گردید) نمونه برداری از پوشش گیاهی به روش تصادفی - سیستماتیک به عمل آمد. نتایج نشان داد که بالاترین غنای‌گونه‌ای (برای منهینیک مقدار 1/75 و مارگالف 1/68) و شاخص تنوع (برای شانون وینر 4/50 و سیمپسون 0/68) مربوط به منطقه با فشار توریسم کم می باشد؛ اما مناطق با فشار توریسم متوسط و زیاد در رتبه های بعدی قرار گرفتند. به‌طوری‌که در منطقه با فشار توریسم زیاد، دارای کمترین مقدار بودند (برای منهینیک مقدار 0/9 و مارگالف 1/1 و شاخص تنوع برای شانون وینر 2/75 و سیمپسون 0/21). بنابراین به‌منظور حفظ غنا و تنوع گونه ای پیشنهاد می شود، فشار توریسم تا حد امکان بر مراتع در حد کم و یا متوسط باشد و در مناطقی که فشار توریسم زیاد است، این مناطق به‌صورت تناوبی تحت مدیریت قرق، حفاظت و استراحت قرار گیرند. همچنین پیشنهاد می شود برای جلوگیری از تخریب پوشش گیاهی با ایجاد مسیرهای مشخص به‌منظور تردد توریسم، از صدمات آن ها جلوگیری به عمل آورد.

The Effect of ecotourism on Richness and Biodiversity of rangelands(Case of: Kalasak Rangelands, Kermanshah Province)

Biodiversity status as a major element of rangelands rsquo; ecosystems is very important. Presence of human as a tourist on nature lands in many cases seems to be destructive and harmful to the biodiversity. Therefore, it could be said that one of the negative factors affecting the biodiversity is what is known as mismanaged ecotourism. The aim of this study was to investigate the effects of ecotourism on the richness and diversity of vegetation in Kalasak rangelands. To do the experiment three regions selected at high, medium and low tourism activities. Selection was made on the basis of changes in vegetation type/composition, distance from the roads and city and access to facilities. For sampling, transects and plots were used. Four transects of 200 meters, having 10 plots of 1 square meter alongside, were randomly put on the each region. Samples eventually were taken from 160 plots. Systematic random method was used for vegetation sampling. The results showed that the highest species richness (For Menhinic 1/75 and for Margalof 1/68) and diversity index (For Shannon Wiener 4/50 and for Simpson 0/68) is related to low tourism pressure areas. For the region with a high tourism intensity, the lowest amount (Menhinic 0/9 and Margalof 1/1 and diversity index for ShannonWiener 2/75 and Simpson 0/21) were seen. Therefore, in order to preserve the richness and species diversity, it is suggested that tourism pressure be kept as low or medium as possible. If that is not possible for the areas where tourism pressure is high temporary cease of use and rehabilitation activities are suggested. Also, it is suggested that specific hiking routes be made for tourists to prevent destruction of vegetation by nonplanned roads.