اثر کوتاه‌مدت آتش‌سوزی بر تغییرات پوشش گیاهی در مراتع استان مرکزی (مطالعه موردی: مراتع خسبیجان)

در این تحقیق اثر کوتاه مدت آتش سوزی بر پوشش گیاهی مراتع سوخته در ایستگاه خسبیجان در سال 1394، با تیپ غالب ورک (rosa persica michx. ex juss.) انجام شده است. نمونه برداری به صورت تصادفی سیستماتیک بوده و آماربرداری در سال های 1395 و 1396 انجام شد. ویژگی های مورد مطالعه شامل درصد پوشش گیاهی، تولید علوفه و تراکم بر اساس فرم رویشی و کلاس خوشخوراکی گونه های گیاهی ثبت گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری spss24 تجزیه و مقایسه میانگین ها با آزمون t جفتی انجام شد. در مجموع 80 گونه گیاهی متعلق به 72 جنس و 25 خانواده گیاهی در منطقه تشخیص داده شد. تروفیتها و همی کریپتوفیت ها از مهم ترین گروه های ساختاری طیف زیستی منطقه به روش رانکایر بودند. بررسی کورولوژیک و استخراج کوروتیپ ها، غلبه عناصر ایرانی تورانی را نشان داد. نتایج حاصل از آنالیز داده های مربوط به تراکم، درصد پوشش و تولید علوفه گونه های گیاهی به تفکیک فرم رویشی نشان داد که میانگین تراکم، پوشش و تولید علوفه گندمیان یکساله، فورب یکساله و فورب چند ساله در منطقه سوخته نسبت به شاهد افزایش معنی داری داشته، ولی میانگین این پارامترها در مورد فرم بوته ای در منطقه سوخته نسبت به شاهد کاهش نشان داده است. همچنین نتایج حاصل از آنالیز داده های مربوط به تراکم، درصد پوشش و تولید علوفه گونه های گیاهی به تفکیک کلاس خوشخوراکی نشان داد که میانگین تراکم، پوشش و تولید علوفه کلاس های خوشخوراکی i، ii و iii در منطقه سوخته نسبت به شاهد افزایش داشته، هر چند که این افزایش ، بعضاً معنی دار نبود. افزایش پارامترهای مختلف گونه های کلاس iii، پس از آتش سوزی، به دلیل گسترش گندمیان یکساله و همچنین گونه های خشبی و تیغ دار در این عرصه بود. به طور کلی این بررسی نشان داد که خصوصیات مهم گیاهی تحت تاثیر آتش سوزی تغییر کرده است و این تغییرات تا حدود زیادی به ترکیب اولیه گونه های گیاهی و وضعیت مراتع منطقه وابسته بوده است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که هر آتش سوزی در مراتع منجر به افزایش کیفیت علوفه نخواهد شد.

Investigating the short-term effects of fire on vegetation changes in rangelands of Markazi province (Case study: Rangelands of Khosbijan)

The shortterm effects of fire on vegetation changes were studied in Khosbijan station rangelands, which was burnt in 2015. A systematicrandomized method was used to collect data in late May 2016 and 2017. Sampling was carried out in the burned site, with a nearby nonburned site (as control). Vegetation characteristics such as cover and density of shrubs, perennial and annual grasses, perennial and annual forbs, and forage production were measured. The paired Ttest was used to compare burned and unburned sites vegetation properties. A total number of 80 vascular plant taxa belonging to 25 families and 72 genera were identified. Asteraceae (with 17 species), Papilionaceae (with 12 species), Poaceae (with 7 species) were the most common plant families in the study area. Therophytes and Hemicryptophytes were also identified as the most life form in this area based on the Raunkiaer classification system. The floristic composition of the area is strongly influenced by a large number of the IranoTuranian elements. The results showed that density, cover percentage and forage production of perennial and annual forbs, and annual grasses were increased significantly in the burned site. In contrast, density and cover percentage of shrubs decreased in the burned site. Our results revealed that density, cover percentage and forage production of species with various palatability (e.g. I, II, and especially III) increased in the burned site compared to control site. Overall, our results indicated that fire changes the vegetation properties based on the existing floristic composition and range condition. Therefore, fire occurrences do not lead to a better forage quality in all conditions.