مقایسه برخی عوامل بوم‌شناختی موثر بر انتشار گونه‌های Prangos Uloptera و Prangos Ferulacea در مراتع استان اردبیل

هدف از این تحقیق بررسی عوامل محیطی موثر بر پراکنش دو گونه prangos ferulacea lindl. و prangos pabularia lindl. در مراتع استان اردبیل بود. هفت رویشگاه جنس جاشیر شناسایی شد که در سه رویشگاه آن گونه p. ferulacea و در دو رویشگاه گونه p. pabularia حضور داشت. در هر رویشگاه، مکان های نمونه برداری مشخص و در طول 3 ترانسکت 100 متری در 10 پلات چهار مترمربعی تراکم گونه ثبت شد. نمونه خاک از ابتدا، وسط و انتهای هر ترانسکت از عمق 300 سانتی متری برداشت شد. در مجاورت هر رویشگاه در مکان های عدم حضور گونه نیز نمونه برداری به شیوه یکسان انجام شد. در مکان های نمونه برداری ارتفاع از سطح دریا، شیب، جهت شیب و در آزمایشگاه برخی خصوصیات خاک نظیر ماده آلی، ازت، فسفر، پتاسیم، اسیدیته، هدایت الکتریکی و بافت تعیین شد. برای بررسی اثر عوامل محیطی بر حضور و عدم حضور دو گونه مورد نظر و مقایسه میانگین خصوصیات اندازه گیری شده به ترتیب از تجزیه واریانس یک طرفه و آزمون توکی استفاده شد. برای تعیین درجه اهمیت متغیرهای اندازه گیری شده در پراکنش این گونه ها، آنالیز تشخیص مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که گونه p. pabularia در مکان های با مقدار فسفر، درصد رس، هدایت الکتریکی، مقدار بارندگی، درصد شن، درصد شیب و اسیدیته خاک بیشتر و گونه p. ferulacea، در مکان های با ارتفاع از سطح دریا بیشتر و مقدار بارندگی و پتاسیم خاک کمتر سازگاری بهتری دارند. با توجه به نتایج حاصل از آنالیز تشخیص، عوامل هدایت الکتریکی، ماده آلی، پتاسیم، ارتفاع از سطح دریا، شیب، جهت شیب، درصد سیلت و رس، بارندگی و دما در تمایز مکان ها و انتشار گونه های مورد مطالعه موثر هستند. بر اساس نتایج می توان در پیشنهاد گونه ها برای مدیریت، اصلاح و احیاء مراتع به طور مناسب تری تصمیم گیری نمود.

Effects of environmental factors on the distribution of Prangos ferulacea and Prangos uloptera in rangelands of Ardabil province

This study aimed to investigate the effects of environmental factors on the distribution of Prangos ferulacea Lindl. and Prangos uloptera Lindl. in rangelands of Ardabil province. Four habitats of P. uloptera and three habitats of P. ferulacea were selected and three transects with 100m length were established in each habitat. Canopy cover and density of the species were measured in 10 plots with a size of 4 m2 along the transects. The elevation, slope, and aspect of the established quadrates were recorded. Oneway ANOVA and Tukey test were used to analyze the data. Discriminant analysis was used to assess the importance of the environmental and edaphic factors on the distribution of the species. The results showed that P. uloptera prefered habitats with organic matter of 1.69%, nitrogen of 0.15%, phosphorus of 3 ppm, potassium of 273 ppm, elevation of 2066 m, a slope of 86 %, loamy texture, and mean annual precipitation of 395 mm compared to P. ferulacea . P. ferulacea grow in habitats with lower pH, higher sand, and temperature and sandy loam soil texture compared to P. uloptera. The results of this study can be used by managers to identify appropriate habitats for rehabilitation and restoration programs in rangeland ecosystems.