تحلیل اقتصادی تولید و کارایی فنی واحدهای دامداری صنعتی و نظام‌های دامداری سنتی وابسته به مراتع در شهرستان مراغه، آذربایجان شرقی

با توجه به بازدهی پائین و عدم صرفه اقتصادی دامداری های سنتی وابسته به مرتع؛ ایجاد دامداری های صنعتی با پرورش دام های سنگین، ازجمله راهکارهای پیشنهادی برای کاهش فشار دام سبک خارج از ظرفیت چرا، در مراتع معرفی شده است. از این رو در پژوهش حاضر، به تحلیل اقتصادی دامداری های صنعتی و سنتی وابسته به مراتع در شهرستان مراغه پرداخته شد. جامعه آماری، واحدهای دامداری صنعتی و سنتی شهرستان مراغه بوده و با استفاده از روش خوشه ای دو مرحله ای 21 پرسشنامه تکمیل گردید. برای برآورد تابع تولید از تابع تولید کاب داگلاس استفاده شد. با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها؛ کارایی فنی با بازده ثابت نسبت به مقیاس و کارایی فنی با بازده متغیر نسبت به مقیاس محاسبه گردید. نتایج نشان داد؛ میانگین کارایی در دامداری های صنعتی، کوچک روستایی و سنتی به ترتیب؛ 0.705، 0.541 و 0.511 می باشد. در مجموع از 21 واحد دامداری مورد پژوهش، 57 درصد آنها ناکارایی مقیاس دارند که می توانند با تغییر مقیاس، کارایی بیشتری داشته باشند. تحلیل نتایج نشان داد دامداری های سنتی، به دلیل عدم اصلاح نژاد دام ها، نبود جایگاه مناسب برای نگهداری دام، عدم آگاهی دامداران از اصول علمی تغذیه و وجود بیماری های مشترک و واگیر دامی، نسبت به دامداری های صنعتی از کارایی کمتری برخوردار می باشند. برای رسیدن به سودآوری اقتصادی مطلوب و کاهش فشار دام بر مراتع، ایجاد دامداری های صنعتی با رعایت اصول فنی و تا حد توان جایگزین کردن دام های اصیل و اقتصادی بجای دام های بومی کم بازده و فاقد ارزش اقتصادی و دام سبک وابسته به مرتع، پیشنهاد می شود. اگرچه مقایسه دامداری های سنتی و صنعتی نشان داد هر دو نظام از قابلیت، توانمندی و محدودیت هایی برخوردارند. لذا رهیافت پایدار، طراحی یک نظام دامداری با استفاده از توانمندی ها و قابلیت های هر دو نظام و رفع محدودیت های آنها می باشد .