ارتباط ذخیره کربن آلی خاک با برخی ویژگی‌های خاک در مراتع آذربایجان شرقی

این مطالعه به منظور ارزیابی عوامل خاکی موثر بر میزان ذخیره کربن آلی خاک و توسعه مدلی برای تخمین توان ذخیره کربن با استفاده از ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک در مراتع استان آذربایجان شرقی انجام شد. پس از برداشت تعداد 92 نمونه خاک از مکان های مختلف مرتعی، اندازه گیری ویژگی های مختلف خاک و ذخیره کربن آلی آن صورت پذیرفت. برای ارائه مدل از روش تحلیل مسیر و رگرسیون گام به گام استفاده شد. بدین ترتیب نتایج تحلیل میسر نشان داد پارامترهای رطوبت اشباع، اسیدیته، سیلت، هدایت الکتریکی و میزان رس به ترتیب با ضرایب مسیر 0.443، 0.244، 0.223، 0.204 و 0.175 دارای اثر مستقیم بر میزان کربن آلی ذخیره ای خاک هستند. پارامترهایی نظیر وزن مخصوص ظاهری، سنگریزه، ظرفیت تبادل کاتیونی در مجموع به میزان 0.349 دارای اثر غیرمستقیم می باشند. ویژگی های فیزیکی خاک از لحاظ مجموع تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم با میزان 0.55 بیشترین تاثیر را نسبت به ویژگی های شیمیایی (با میزان 0.09) بر کربن آلی خاک دارند. نتایج انجام رگرسیون گام به گام کل متغیرهای خاک به منظور به دست آوردن مدل نهایی تخمین کربن آلی خاک نشان داد، فاکتورهای رس، سیلت، توان حفظ رطوبت، اسیدیته و هدایت الکتریکی بر میزان کربن اثرگذار است و در حدود 57 تغییرات آن را تبیین می نماید. این در حالی است که آنالیز تحلیل مسیر توانسته است حدود 59 درصد واریانس کربن آلی خاک را تبیین نماید. با توجه به پارامترهای مهم اثرگذار کربن آلی ذخیره ای خاک به نظر می رسد مدیریت صحیح مراتع از طریق حفاظت خاک از فرسایش ذرات ریز و توجه به میزان زهکشی خاک ها و جلوگیری از شورشدن آن سبب حفظ پتانسیل ذخیره ای کربن در اکوسیستم های مرتعی خواهد شد.