تدوین و اعتبار سنجی شاخص‌های ارزیابی پایداری اجتماعی سامان‌های عرفی مرتعی با تاکید بر مراتع ییلاقی سهند

پایداری در مدیریت منابع طبیعی و حفظ آن از شروط اساسی برای رسیدن به توسعه پایدار کشاورزی و روستایی است. پایداری مفهومی است که توجه اساسی آن بر حفظ سرمایه ها (انسانی، طبیعی، اجتماعی و اقتصادی) در جهت عدالت بین نسلی است. شاخص های ارزیابی پایداری، عمده ترین معیار برای هدف گذاری، برنامه ریزی و ارزشیابی هستند و با بهره گیری از این معیارها می توان میزان پیشرفت و یا تاثیر طرح ها و پروژه ها را در رسیدن به اهداف ارزیابی نمود. خلا موجود در این زمینه باعث شده است تا تدوین برنامه های توسعه به دور از شاخص های دقیق و مناسب انجام گیرد و هدف گذاری برنامه ها و ارزیابی آن ها با مشکل مواجه شوند. از این رو این پژوهش درصدد است به تدوین و اعتبارسنجی شاخص های ارزیابی پایداری اجتماعی در سامان های عرفی مراتع ییلاقی سهند بپردازد تا برنامه ریزان و محققان منابع طبیعی به خصوص مراتع بتوانند از این شاخص ها که به تایید کارشناسان و متخصصان رسیده است استفاده کنند. در این پژوهش 87 شاخص ارزیابی پایداری اجتماعی تدوین و از طریق پرسشنامه در معرض قضاوت و داوری متخصصان دانشگاهی، کارشناسان امور اجرایی و نخبگان محلی قرار گرفت. برای اعتبار سنجی و دستیابی به اجماع نظر علاوه بر آماره های توصیفی از آزمون کروسکال والیس استفاده شد و در نهایت شاخص هایی که مد، میانه و میانگین امتیاز آن ها بیشتر از 3، انحراف معیار کمتر از 1 و ضریب تغییرات کمتر از 0.3 داشتند به شرط اجماع نظر بین متخصصان، کارشناسان و نخبگان محلی، انتخاب شدند. در این پژوهش تعداد 50 شاخص از بین 87 شاخص تدوین شده استخراج و در قالب 13 مولفه معرفی شد که می توانند در ارزیابی و سنجش پایداری اجتماعی بهره برداران سامان های عرفی مراتع ییلاقی سهند مورداستفاده قرار گیرند.