سیر آفاقی در سلوک عارفانۀ عطّار

عرفان اسلامی که مُلهم از آموزه‌های وحیانی است، به استناد آیۀ شریفۀ «سَنُریهم آیاتِنا فی الآفاقِ و فی اَنفسِهم حَتّی یتَبیّنَ اَنّه الحقُّ» (فصّلت/53)، سلوک اهل طریقت را شامل سیر آفاقی و سیر انفسی محسوب می‌دارد.عطّار که در شاهکارهای منثور و منظوم عرفانی خود، به تبیین نحوۀ سلوک عارفانه پرداخته است، به سیر آفاقی عنایتی ویژه داشته و سالک طریقت را بدان توجّه داده است.در اندیشۀ عارفانه عطّار، سیر آفاقی بر سیر انفسی تقدّم دارد. او به مصداق «المجاز قنطرة الحقیقة»، مشاهدۀ مظاهر عالم را، که مظهر اسماء و صفات حق محسوب می‌شوند، لازمۀ سلوک صوفیانه می‌داند و درک کیفیّت ارتباط موجودات با یکدیگر و با خالق هستی را باعث مشاهدۀ جلوه و جمال حق در عناصر خلقت می‌شمارد.سیر آفاقی عطّار، از مرحلۀ مادّه و طبیعت، تا مرحلۀ روح و جان و تا عالم ملکوت ادامه می‌یابد. او با نگاه نافذ خویش، حجابهای گوناگون را از چهرۀ مظاهر هستی بر می‌دارد و به باطن آنها راه یافته، و حقیقتی واحد را در وجود ممکنات عالم، ساری و جاری می‌بیند و در سایۀ نظریۀ وحدت شهودی خود، به مبدا حقیقی جهان- که نهایت آمال اهل عرفان است- متّصل می‌گردد.