تحلیلی بر خواب‌ها و رویاهای عرفانی از منظر مولانا در مثنوی معنوی

معانی والایی که از حضرت حق فرود می‌آیند صورتی جسمانی مانند صورت خیال ما می‌پذیرند و سپس به عالم ملک فرود می‌آیند. انواع خواب‌ها مربوط به این عالم است و دنیای خواب و رویا، جهانی است پهناور و سرشار از شگفتی‌ها و عجایب و غرایب که با چشم بر هم زدنی حادث و نمایان می‌شوند. چرا که محدودیتی در آن عالم خیال نیست و روح والاست که در آن عالم سیر می‌کند. پدیده خواب و رویا از فرهنگ عامه فراتر رفته و در کلام و اندیشه عرفا و متصوفه و حتی شعرا و نویسندگان مورد توجه و کاربرد ویژه قرار گرفته است و مولانا جلال‌الدین بلخی در کنار بزرگانی چون ابن عربی و... بینشی اندیشمندانه و خداگونه به مقوله خواب و رویا دارند و آن را یکی از راه‌های رهایی روح از قفس تن و اتصال به عالم ملکوت می‌دانند. با عنایت به کارکردهای گوناگون خواب و رویا در مثنوی معنوی، در این مقاله پس از مختصری در باب رویا، ویژگی‌ها و خصایص آن، چگونگی آن در قرآن و احادیث، به بررسی شاخصه‌های خواب و رویا در اشعار مثنوی پرداخته شده است.