واکاوی سیر و سفر آسمانی در مثنوی

احوال باطنی و درونی مولانا همانند بلاغت سخن و شعرش پر از اعجاز و فسون است تا جائی که در مرتبة کلام او را تا والای ایجاز بیان و سحر سخن بالا می‌کشد و با جوش و خروش روحی‌اش به امواج پر شکوه مثنوی می‌کشاند و خود در جذبه احوالات و گفتار خویش مفتون می‌ماند. بدون تردید در ژرفای این اندیشه یکی از مباحث اثر گذار در فرهنگ معرفتی مولانا سفر است که یکی از مباحث شورانگیز در تحقیقات جامعه شناختی اعم از آداب و رسوم و یا علم و فرهنگ بوده و همواره در مبانی فکری مورد استقبال حکیمان و متفکّران قرار گفته است. مولانا که در این مقوله مستثنا نیست در مثنوی از سفر و آداب سفر چه سفر آفاقی، چه انفسی یاد کرده و به تفسیر مراتب عرفانی آن در سفر درونی و معراج پرداخته است، همچنین در منزلت راهروان راه طریقت که سیر و سفر روحانی و معنوی را شامل می‌شود هنرنمایی کرده است. بخشی از این سیر و سفر عرفانی مولانا در آسمان معنایی شکل می‌گیرد و در سفر آسمانی، معراج را مطرح می‌کند که خود بحث عروج را شامل دو نوع سفر می‌شمارد. اوّل عروج خاصّ که شامل معراج نبی اکرم(ص) و انبیاء الهی می‌باشد و سپس عروج عامّ را مطرح می‌کند که سفر درونی و عروج اولیاء الله را در این مجموعه می‌گنجاند.