انسان و عمومیت عرفان از منظر شاه‌آبادی(ره)

آرا آیت الله شاه آبادی(ره) در زمینه‌های گوناگون با نگاهی عرفانی بیان شده است. از منظر ایشان انسان از دو بعد ظاهری و باطنی تشکیل شده است؛ جنبه باطنی انسان مراتب هفتگانه دارد که در طول هم‌اند و در فطرت انسان باالقوه‌اند. همه معارف الهی در آن سرشته است که معصوم و فراگیر است؛ اما با حجاب‌هایی پوشیده می‌شوند و با التزام به شریعت و خردورزی می‌توان به آن فطرت اولیه بازگشت. عرفان نیز سیر در این موانع به همین فطرت و حقیقت وجود انسان و تحقق آنهاست که انسان را آیینه تمام عوالم هستی و به تعبیر دقیق‌تر آیینه تمام‌نمای خدا می‌کند. شاه‌آبادی با اعتقاد خود در مورد فطرت اولیه انسان به بیان عرفان برای همه گرایش داشت، تا هر کس به اندازه خود از آن استفاده کند. راه رسیدن به همه مراتب عرفانی تهذیب نفس با شریعت است. از مباحث این پژوهش این نتیجه حاصل می‌شود که دین ابعاد گوناگونی دارد که در بطن هم هستند و حقیقت آنها عرفان است. ضرورت معرفی جنبه باطنی دین از این‌جاست که تشنگی معرفت و حق امری حقیقی و درونی انسان است و این امر موجب رجوع تشنگان به آن و پویایی و زنده بودن نیز می‌شود.