سیری در تصوف از آغاز تا قرن پنجم

تصوّف ماخوذ از تازی به نام مذهب طایفه‌ای است از اهل حقیقت که از خواهش نفسانی پاک شده و اشیای عالم را مظهر حق می‌دانند. تصوّف از نخستین روزهای پیدایش خود تا قرن پنجم دستخوش تغییر و تحولات بسیاری قرار گرفت. گاهی دچار پیشرفت و گاهی دچار رکود می‌شد. تصوّف در روزگار خود فراز و نشیب‌های بسیاری دید و صوفیان بسیاری عمر خود را وقف آن نمودند. این پژوهش با روشی تحلیلی تصوف و تحولات آن را از قرن اول تا قرن پنجم مورد مطالعه قرار می‌دهد تا بر این مطلب تاکید کند که واژه تصوّف‌ و صوفی‌ از قرن‌ دوم‌ هجری‌ قمری‌ وارد فرهنگ‌ اسلامی‌ شد و قرن سوم دوران طلایی تصوف به شمار می‌رود. در این قرن تاسیس خانقاه، پشمینه پوشی و فرقه‌ای شدن رایج شد. در قرن چهارم نظامی کلی برای تصوف به وجود آمد. شعر در کنار نثر در قرن پنجم برای بیان عقاید صوفیان به کار گرفته شد و صوفیان از آزادی بیان برخوردارشدند.