بت عیّار در فصّ ابراهیمی از نقدالنّصوص جامی

مولانا عبدالرّحمان جامی که در تصوّف نظری از شارحان و مروّجان مسلک محی‌الدّین بن عربی است، در اثر ارزشمند خود «نقدالنّصوص» خلاصه‌ای از افکار و عقاید ابن عربی را آورده است و این کتاب در واقع مختصری از «فصوص‌الحکم» شمرده می‌شود. ابن عربی حقیقت وجود را به وحدت مطلقه‌ای تفسیر می‌کند که شوون و مظاهر مختلفی دارد و اطوار و تعیّنات گوناگون، صورت‌ها و مظاهر ربوبیه او می‌باشند. بر اساس این تفسیر، انبیا مجلای اسما الهیه‌اند و از منبع فیض که ذات حق است، صاحب ولایت شده‌اند و هر چه قابلیت آن‌ها بیشتر بوده، ظهور تجلیات اسمایی هم در آن ها کامل‌تر بوده است. جامی در فصّ ابراهیمی رمزهایی از وجود انسان کامل را بیان می‌کند و با ذوق عارفانه خود سریان واحد را در کثرت‌ها نشان می‌دهد و نتیجه می‌گیرد که حق و خلق چهره‌ یک حقیقت مطلق‌اند.