تطبیق و مقایسه مقام فقر از دیدگاه خواجوی کرمانی و شاه نعمت‌الله ولی

فقر به عنوان یکی از مراحل سیر و سلوک نه تنها در ادبیات، بلکه در حوزۀ عرفانی دارای اهمیت فراوانی است. سالک در این مقام با نفی ماسوی الله به فنای فی الله دست می یابد که نهایت عرفان است. این جستار با روش تحلیلی- تطبیقی دیدگاه دو عارف و شاعر برجسته قرن هشتم، خواجوی کرمانی و شاه نعمت‌الله ولی، را در رابطه با مفهوم فقر بررسی و مقایسه کرده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که دیدگاه هر دو شاعر به فقر دربردارنده فقر معنوی است که  تعالی دهنده روح انسانی به سوی کمال و جایگاه بالایی نسبت به غنا دارد. با این تفاوت که خواجو در برخی ابیات که بسامد کمی دارد، فقر مادی را در نظر داشته است. هم چنین وی در کاربرد معنای فقر از اصطلاحات دیگری همچون: گدایی، بینوایی استفاده نموده، در حالی که شاه نعمت‌الله علاوه‌بر این واژگان، از واژه «درویشی» نیز بسیار استفاده کرده است. این نوع کاربرد فقر گویای تنوع زبان تصوف دو شاعر در بیان مقصود عرفانی خویش و دوگانگی مفهوم فقر است.

comparison of the status of poverty (faghr) from the perspective of khajuye kermani and shah nematullah vali

poverty as a stage of life is of great importance not only in literature, but also in the mystical field. the seeker in this position achieves the annihilation of god by denying the transcendence of god, which is the ultimate mysticism. this study has analytically-comparatively examined and compared the views of two prominent mystics and poets of the eighth century, khajuye kermani and shah nematullah vali, regarding the concept of poverty. findings show that both poets' view of poverty includes spiritual poverty, which elevates the human spirit to perfection and a high position in relation to richness. the difference is that khajou has considered material poverty in some verses that have low frequency. he also used other terms in the meaning of poverty, such as: begging, poverty, while shah nematullah, in addition to these words, also used the word dervish a lot. this kind of application of poverty indicates the diversity of the sufi language of the two poets in expressing their mystical purpose and the duality of the concept of poverty.