سبک نثر و اندیشه روزبهان در شرح شطحیات

نوشتار حاضر به بررسی سبک نثر و اندیشه کتاب «شرح شطحیات» نوشته روزبهان بقلی اختصاص دارد. ویژگی‌های سبک شناختی اثر مذکور در سه سطح بررسی شده است: سطح زبانی، سطح ادبی، سطح فکری. در سطح زبانی خصلت‌های آوایی، واژگانی و نحوی شرح شطحیات مشخص شده است. در سطح ادبی، صنایع بدیعی و بیانی این اثر نشان داده شده است. در سطح فکری نیز تلاش شده است تا محورهای اصلی اندیشه روزبهان در این کتاب بازکاوی شود. به نظر می‌رسد که اعتقاد به وحدت وجود، بنیادی‌ترین اندیشه مطرح در شرح شطحیات باشد. تفکر وحدت وجودی روزبهان با ویژگی‌های سبکی اثر وی، مانند گزینش واژگانی، جناس اشتقاق، تشبیهات عقلی به حسی و ترکیبات متناقض نما ارتباطی مستقیم دارد. از دید روزبهان، بروز کلام شطح آمیز از سوی صوفی نیز محصول اتحاد وی با خداست و به همین جهت کفر آمیز می‌نماید و نیازمند تاویل است.