جایگاه عقل در تفکر عرفانی سنایی

تعقّل و خردگرایی از موضوعات مورد توجه دانشمندان مسلمان در ادوار مختلف تاریخ بوده و موضع‌گیری‌های متفاوتی در برابر آن انجام شده است. عرفا از گروه‌هایی بوده‌اند که با تاثیر پذیرفتن از اشاعره از چشم‌اندازهای مختلفی به عقل نگریسته‌اند. سنایی، شاعر توانمند فارسی زبان که برای اولین بار روح عرفان را در کالبد شعر فارسی دمید در آثار خود این موضع‌گیری‌های متفاوت و متناقض را به خوبی منعکس کرده است؛ یعنی گاهی تکریم و تعظیم عقل و گاهی تحقیر و تضعیف آن. بررسی‌ها نشان می‌دهد که سنایی و دیگر عرفا با عقل مطلق یا عقل کلی مخالفت ندارند بلکه دشمنی و نقار آنها با تعقل استدلالی است که در حوزه معرفت دینی به کار گرفته شود.