مقایسه تطبیقی فطرت و سلوک عرفانی در آراء تحلیلی امام خمینی(ره) و آیت‌الله شاه‌آبادی(ره)

فطرت و عرفان از مباحثی است که دارای سازه های گوناگونی هستند و می‌توان آن را با صورت‌بندی‌های متفاوت مورد مداقه قرارداد. در این پژوهش می‌کوشیم آراء تحلیلی فطرت و سلوک عرفانی را در منظومه‌های فکری و معرفتی امام خمینی (ره) و آیت‌الله شاه‌آبادی (ره) مورد واکاوی قرار دهیم. به‌منظور شناسایی منظومه فکری و معرفتی آنان بایستی ابتدا، مبانی عرفانی هستی شناسانه و انسان شناسانه فطرت را شناسایی کرده و سپس، شاخصه‌های فطرت و سیر و سلوک عرفانی، ابعاد فطرت، رابطه معرفت فکری با معرفت شهودی (سلوک عرفانی) و فطرت و عشق از منظر امام خمینی (ره) و آیت‌الله شاه‌آبادی (ره) را مورد تحلیل قراردادیم و در نهایت مبانی فکری معرفتی آن‌ها مقایسه شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که آیت‌الله شاه‌آبادی (ره)، نقطه‌ عطفی در سیر تطورات تاریخی نظریه فطرت است. نوآوری شگرف ایشان در ارتباط با فطرت نشان از برجستگی کار ایشان است زیرا نظریه فطرت را به مباحث نفس شناسی و حکمت عملی پیوند زد و برای تجرد نفس و ارائه راهکار عملی برای سیر و سلوک، به مقتضیات فطرت تمسک کرده است. امام خمینی (ره) درخصوص فطرت و سلوک عرفانی نظریه نظام‌مند را صورت بندی کرد. ایشان فطرت را با مقام ولایت مطلقه پیوند زده است. روش پژوهش به‌صورت توصیفی – تحلیلی است.

comparative study of human nature in imam khomeini’s and ayatollah shah’abadi’s the analytical views

nature and mysticism are two topics that have different structures and can be studied with different formulations. in this research, we try to analyze the analytical views about mystical nature and behavior in the intellectual and epistemological systems of imam khomeini (ra) and ayatollah shah’abadi (ra). in order to identify their intellectual and epistemological attitudes, we must first identify the ontological and anthropological mystical foundations of human nature and then, the characteristics of natur and mystical path, dimensions of nature, the relationship between intellectual knowledge and intuitive knowledge (mystical behavior), love and human nature. we analyzed imam khomeini’s and ayatollah shah’abadi’s perspectives and finally compared their epistemological intellectual foundations. the results of the research indicate that ayatollah shaha’abadi (ra) is a turning point in the historical evolution of the theory of human nature. his remarkable innovation in relation to human nature shows the prominence of his work because he linked the theory of human nature to the topics of psychology and practical wisdom, and has relied on the requirements of human nature to abstract the soul and provide a practical solution for life. imam khomeini formulated a systematic theory regarding mystical nature and behavior. he has linked human nature to the position of absolute governor. the research method is descriptive-analytical.