سماع و موسیقی عرفانی در اندیشه عرفانی فارابی

فارابی همگام با روحیه صوفیانه، به موسیقی نیز گرایش و علاقه وافری ابراز می‌داشت. او طبیعتی متامل داشت و از امور دنیوی اعراض می کرد. اما آنچه در زندگی فارابی قابل توجه است اینکه تصوف فارابی در حد اعتدال و متفاوت از تصوف رایج زمانه خود بود؛ کسوت درویشی فارابی هیچ گاه او را از کار تحقیق و تعلیم و کتابت باز نداشت و سماع عارفانه، نزاهت اخلاق، صحت مزاج و ناچیز انگاشتن امور دنیوی، نتیجه تصوف و موسیقی او بوده است. موسیقی و تصوف در وجود فارابی نه تنها همگام و همراز بوده‌اند بلکه زمینه‌های تامل و تعمق اندیشه او در مسائل علمی و فلسفی را فراهم آورده‌اند. شاهد این مطلب، حوادث تاریخی و ساختار فکری و روحانی اوست که به آن پرداخته خواهد شد. نگارندگان با بررسی آثار مختلف فارابی و شارحان او در این مقاله سعی دارد تا اولاً تصوف فارابی را از تصوف رایج دوره اول و به معنای عام صوفیگری تمیز دهند و ثانیاً تاثیرات موسیقی را در طریقه صوفیانه فارابی تبیین نموده و حضور موسیقی به عنوان عنصر پیوند دهنده حیات فلسفی و عرفانی او را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.