سجده واقعی وهمراه باشعور حیوان، گیاه جماد

چکیدهدر برخی آیه های قرآن کریم، از سجده حیوان، گیاه و جماد سخن گفتهشده و اندیشمندان در تبیین نوع سجده این موجودات، سه نظریه را بدینشرح بیان کرده اند: نخست آنکه سجده آن ها از نوع تکوینی و به مثابه ایفاینقش خویش در نظام آفرینش است؛ دوم آنکه سجده آن ها از نوع دلالتاست و زمینه هدایت انسان را به وجود خداوند متعال فراهم می آورد؛ سومآنکه این سجده، واقعی و نوعی فروتنی همراه با شعور در برابر آفریدگاراست.در این مقاله، پس از بیان مفهوم سجده، سه دیدگاه یاد شده را توصیفکرده ایم و با استناد به شش دلیل اثبات کرده ایم که سجده این موجودات،واقعی است و خشوع و بندگی شان در برابر خالق هستی، با نوعی آگاهیهمراه است که پیامبران، پیشوایان دین و انسان هایی که به مقام محرمیترسیده اند، آن را درک می کنند. این شش دلیل عبارت اند از: حجیت مفهومظاهری آیات؛ تاکید قرآن بر ناتوانی انسان از درک تسبیح آنان؛ نوع بیانآیات؛ معاضدت دیگر آیات؛ دلیل های روایی؛ مشاهده عینی برخی عارفان.این پژوهش، در تحریض و تقویت انگیزه انسان برای انجام دادن وظیفهبندگی، موثر است و علاوه بر آن، نفس تدبّر در آیات قرآن در این مقاله،اهمیت بسیار دارد