ارزیابی نظریه‌های احباط و تکفیر با سنجه احادیث اهل بیت علیهم السلام

«احباط و تکفیر» آموزه‌ای قرآنی است که اندیشمندان مسلمان در فهم حقیقت آن اختلاف کرده‌اند. از این اختلافات، سه نظریه‌ی عمده متولد شده، که صاحبان آنها همگی، فهم خود را مستند به قرآن می‌کنند: نظریه «تحابط کلی»؛ نظریه «نفی کلی تحابط» (نظریه موافات)؛ نظریه «احباط جزئی». پژوهش‌های مختلفی در اثبات یا ردّ هر یک از این نظریه‌ها صورت گرفته، اما آنچه در این میان کمتر مورد توجه قرار داشته، ارزیابی نظریه‌های مذکور با سنجه احادیث است. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که: «احادیث اهل‌بیت(ع) در باب احباط وتکفیر همسو با کدام‌یک از نظریه‌های موجود است؟». محدوده پژوهش، احادیث منقول از اهل‌بیت(ع) است و منابع احادیث نیز اعم از جوامع حدیثی و تفاسیر روایی است. نتیجه‌ی جست‌وجوی گسترده‌ای که در جوامع حدیثی و تفاسیر روایی صورت گرفت، این است که احادیث احباط و تکفیر بر سه دسته‌اند: احادیث تاییدی یا استشهادی؛ احادیث تبیینی و احادیث تطبیقی. از هیچ‌یک از این سه دسته نمی‌توان به صراحت و به دلالت مطابقی، مطلبی در باره حقیقت احباط و تکفیر و تایید یا ردّ نظریه‌های موجود پیدا کرد، اما-با تبیینی که در متن مقاله آمده- می‌توان چنین استنباط کرد که نظریه سوم (احباط جزئی)، با مدلول التزامی احادیث احباط و تکفیر همراهی بیشتری دارد

evaluating the theories of abhorrence and takfir by measuring the ahl al-bayt (peace be upon them) hadiths

ihbᾱt and takfir is a quranic teaching that muslim thinkers have disagreed about its truth. from these differences, three major theories were born, the owners of which all document their understanding in the qur’an: the theory of &general convergence& (mu’tazila theory); the theory of &the total negation of interaction& (or: the theory of mowafat, the theory of the advanced theologians of imamia); the theory of &partial frustration& (the theory of some contemporary theologians, hadith scholars and commentators). various studies have been conducted to prove or disprove each of these theories, but what has received less attention among them is the evaluation of the mentioned theories with the criteria of the hadiths of the ahl al-bayt (peace be upon them). the main question of the present research is whether the hadith heritage of imamiyyah can help us in understanding and discovering the correct saying in this matter. the result of an extensive search in hadith sources is that the hadiths of rejection and rejection are divided into three categories: hadiths of confirmation or martyrdom; explanatory hadiths and comparative hadiths. from none of these three categories, it is possible to find an article about the truth of frustration and excommunication and confirmation or rejection of the existing theories, but - with the explanation given in the text of the article - it can be concluded that the third theory (partial frustration ), it is more associated with the obligatory meaning of hadiths of abbot and takfir.