ارزیابی حدیث عبدالله بن بکیر در قاعده‌ی لاضرر به روش تحلیل فهرستی

از مهمترین مستندات قاعده‌ی لاضرر روایت داستان سمرة بن جندب است که معتبرترین طریق آن به عبدالله بن بکیر منتهی می شود. . مستندات قاعده لاضرر به ادعای تواتر یا اعتبار، غالبا مورد ارزیابی قرار نمی‌گیرند. در موارد ارزیابی شده تلاش شده تا روایات مربوط بر اساس روش های مرسوم رجالی تصحیح گردد. در این مقاله به روش تحلیل فهرستی به ارزیابی روایت عبدالله بن بکیر درباره قاعده‌ی لاضرر پرداخته می‌شود. تحلیل فهرستی در تقریر مختار مشتمل بر چهار مرحله بررسی رجالی و فهرستی اولیه، مطالعه فضای صدور، بررسی موضع امامان(ع) و مطالعه مرحله انتقال از حدیث به فتوا می‌باشد که در این پژوهش این چهار مرحله بر حدیث عبدالله بن بکیر پیاده‌سازی شده است. بررسی رجالی سند موجود در کافی، ضعف آن را آشکار می‌کند. از جهت دیگر، با بررسی فهرستی، اعتبار فهرستی در زمان تالیف کتاب کافی احراز می‌گردد. با تتبع حدیث در تراث اهل سنت کاملا آشکار است که فقره‌ی «لاضرر و لا ضرار» در فضای مدینه در قرن اول و مخصوصا در نیمه‌ی دوم آن شهرت داشته است. در قرن دوم، عالمان اهل سنت تلاش کردند اسناد آن را ذکر نمایند. اینان در قرن سوم، حدیث لاضرر را منقطع دانسته و از نقل آن خودداری کرده‌اند و در قرنهای بعد، آن را قبول کردند. با بررسی موضع اهل بیت ع نسبت به این حدیث تایید اصل انتساب فقره‌ی «لاضرر و لاضرار» به رسول الله (ص )توسط ایشان قابل احراز است.

evaluating hadith of abdullah bin bukair in “lā darar” rule, based on list analysis method

among the most important sanads (chains of transmitters) of the “lā darar” (there is no harm) rule is the narration of the story of samora bin jandab, the most reliable way of which leads to abdullah bin bukair. sanads of this rule are claimed to bemutawātir or valid, so that they are not often evaluated. in the evaluated cases, theeffort has been made to correct the related narrations based on usual rijāl methods,while, the sanads of this rule, including the narration of abdullah bin bukair, arefacing many sanad and textual problems. in addition, it is wrong to evaluate anarrative reported in writing with methods that are based on oral narration.therefore, this article is going to evaluate the narration of abdullah bin bukairthrough the list analysis method which consists of four stages of rijāl and list review,study of the cause of issuing, study of the reaction of imams (as), and study of thestage of transition from hadith to fatwa. in this research, these four stages areimplemented on the hadith of abdullah bin bukair. thorough rijāl examination ofthe sand of kāfī’s hadith, it is revealed that it is a weak hadith. in addition, bychecking the list, the validity of the list at the time of writing kāfī is verified.following the hadith in sunni sources, it is quite clear that the phrase “lā darar”was famous in medina in the first century, especially during the second half. in thesecond century, sunni scholars tried to mention its sanads. in the third century, theyconsidered the hadith to be cut down (munqati') and refused to narrate it, while inthe next centuries, they accepted it. through examining the reactions of ahl al-bayt(as) regarding the hadith, it is possible to verify the attribution of the phrase “lādarar wa lā dirār” to the messenger of god (pbuh).