فرایند گذار از بت پرستی به توحید در قرآن

چگونگی تغییر عمیق مشرکان عصر نزول از باور مشرکانه بت پرستی به عقیده توحیدی، سوالی درخور توجه است. چینش آیات محوری پیرامون توحید بر اساس ترتیب نزول آن ها، سبب دست‌یابی به فرایند تحول‌آفرینی در باور به خدا و کشف روش خاص قرآنی در تعمیق و نهادینه‌سازی باور توحیدی است. براین اساس، این پژوهش با استخراج آیات محوری پیرامون توحید و مشخص نمودن نقاط اساسی سیر دعوت توحیدی ، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، فرایند تحول‌آفرینی قرآن کریم را در بعد خداباوری بررسی نموده است. حاصل پژوهش، دست یابی به فرایند قرآنی تحول‌بخشی در بعد خداباوری در سه مرحله است. در اولین مرحله، قرآن کریم در نخستین سور مکی، با معرفی اجمالی خداوند با برخی از صفات الهی و طرح مراتب اصلی توحید، از بعد انگیزشی عموم جامعه را پذیرای باور جدید توحیدی و گروه اندکی را خدا باور کرده است و در مرحله دوم بعد از تشکیل نخستین جامعه ایمانی و مقاومت مشرکان در برابر توحید، با ارائه استدلالات روشن و براهین توحیدی، به تخریب پایه های شرک و تبیین پایه‌های توحید از بعد شناختی پرداخته است و در مرحله سوم مقارن با دوران مدنی و تشکیل حکومت اسلامی با بیان مشخصه‌های ایمان حقیقی و درجات ایمان و با تمرکز بر روی عوامل رفتاری از طریق وضع احکام در جهت عملیاتی کردن و تعمیق باور توحیدی گام برداشته است.

The Process of Transition from Idolatry to Monotheism in Holy Qur’an

How the polytheists of the age of revelation changed profoundly from the ‎polytheistic belief to the monotheism is a remarkable issue. The arrangement of the ‎central verses about monotheism according to the order of their revelation leads to ‎know the process of transformation of the belief in God and discover the special ‎Qur’anic method for repairing and institutionalizing the monotheistic belief. ‎Accordingly, extracting the central verses about monotheism and identifying the ‎basic points of the course of monotheistic invitation, based on a descriptive‎analytical method, this article examined the holy Qur’an’s process of making ‎change in belief (in God). In conclusion, the Qur’anic process of transformation in ‎the dimension of theism has been extracted in three main stages: in the first stage, ‎the Holy Qur’an in the first Meccan surahs, with a brief introduction of God with ‎some Divine features and the design of the main pillars of monotheism, motivated ‎the community to accept the new monotheistic belief, leading to few new converts. ‎In the second stage, after the formation of the faith community and the resistance ‎of the polytheists against monotheism, the foundations of polytheism were ‎destroyed and rather the foundations of monotheism were explained in terms of ‎cognition with clear arguments. The third stage was establishing and deepening ‎Monotheism in the community of the day, coincide with the establishment of ‎Islamic State, through explaining true faith and levels of faith with a focus on ‎vulnerable factors and the clarity of the precepts, which was done by issuing Ahkām ‎‎(religious verdicts)